Fatimata en de familie .....deel 2

De volgende dag feliciteerde ik Baba met zijn beeldschone zuster. “Waarom heb ik haar nog nooit ontmoet?”, vraag ik.

Hij heeft geen idee waar ik het over heb dus vertel ik over het bezoek van Fatimata.

Baba moet vreselijk lachen en zegt: “ja ze is mijn zuster, maar geen echte zuster, eigenlijk is ze mijn nicht maar dat noemen we hier zuster.”

De kleine grandfamille Traore bestaat bij elkaar uit ongeveer 60 personen.

De mannen zijn meester metselaar of Maraboet. (Baba is de eerste die deze traditie doorbroken heeft, gevolgd door zijn broers)

Vroeger woonden ze allemaal bij elkaar in Djennee en deelden alles met elkaar. 

het intérieur van de moskee

Inmiddels zijn het drie groepen. Er zit nog altijd een belangrijke groep in Djenee waar de grote beroemde moskee staat waar de voorouders als meestermetselaars nog aan gewerkt hebben. In de schoolvakanties bezoeken de jonge jongens van de familie daar drie maanden lang de Koranschool en logeren in het gezin van Sekou, een oom van Baba en Maraboet.

koranschool in Djenne

Sekou de maraboet en een andere oom in Djene

Dan is er een groep in Mopti, de directe familie van Baba. Baba’s vader was de tweede zoon van een groot gezin en chef de famille (zijn oudere broer stierf jong). Hij regeerde met ijzeren hand en volledig conform de traditionele wetten en gebruiken. Toen Baba 29 was stierf hij na een 10 jarig ziekbed en Baba volgde hem op hoewel de veel oudere broers van zijn vader nog leefden tot op vandaag.

Dan is er de tak Sevare. Daar zit een zoon  van de oudste broer van zijn vader, Sidi. Hij is dus een neef van Baba maar veel ouder, 85 jaar.

Sidi is een oude vos die zijn streken nog niet verleerd heeft. Hij is meester metselaar, heeft op zijn minst negen vrouwen gehad, verdeeld over Mali, Cote d’Ivoir en Togo. In de eerste jaren werkte hij mee op Here Bugu en gaf de jongeren les in metselen. 

Dat hij op zijn 80 ste weer geld verdiende gaf hem zo’n kick dat hij op een dag besloot zijn 2 laatste vrouwen de deur uit te gooien en er een nieuwe jonge voor in de plaats te nemen. 
Als chef de famille was aan Baba de taak om hem tot rede te brengen en de rust in de familie te herstellen. 
Op Here Bugu ging hij inmiddels tekeer als een oude tiran. Na zijn ochtendgebed in de moskee verscheen hij al om half zes en begon iedereen opdrachten te geven. Hij grauwde en snauwde de hele dag en sloeg de jongeren wat aanleiding gaf tot ernstige gesprekken tussen hem en mij over eerst bidden en dan slaan.

Inmiddels werkt hij hier niet meer maar ik zie hem regelmatig en mag hem ergens wel, het is gewoon een oude bandiet.

Sidi aan het werk op het dak

Sidi, 85, weer verzoend met zijn huidige vrouw die hij voor een nog jongere wilde inwisselen

Fatimata uiteindelijk is de zuster van Sidi. En ze is geen 25 zoals ik geschat had maar loopt tegen de 50.

De familiebijeenkomsten waarover Fatimata het had zijn een mannenaangelegenheid. Het is niet meer zoals vroeger dat zij toestemming moeten geven voor individuele besluiten maar ze hebben een adviserende en ondersteunende rol. Een man vraagt overigens altijd eerst raad aan zijn moeder en haar mening telt zwaar. Maar aan de bijeenkomsten nemen vrouwen geen deel en daar wringt de schoen bij Fatimata.

Ik heb een aparte plek in de familie Traore. Ben ik op bezoek dan ben ik samen met de mannen en eet ik met het familiehoofd, meestal Baba. Ben ik in Djennee dan eet ik met Sekou en Baba. Ik heb weleens geprobeerd bij de vrouwen en kinderen te eten maar daar doe ik niemand een plezier mee, ze voelen zich gegeneerd. De mannen praten met mij, over het dagelijks leven, godsdienst en politiek. 
In de eerste jaren kon het behoorlijk botsen tussen Baba en mij omdat hij van mij vond dat ik hem als man geen respect betoonde. Dat is inmiddels verleden tijd, we hebben een modus gevonden en kunnen om de problemen lachen. Zijn vrienden en familie hebben onze relatie geaccepteerd hoewel ik niet weet wat ze ervan denken. Njaga, de vrouw van Baba heeft ooit geprobeerd me de familie in te trekken door een matras aan te bieden dat ik zou kunnen delen met Baba.

Dat is niet zo gek als het lijkt. Een tweede vrouw nemen is hier vaak een sociale verplichting, soms opgelegd door de moeder, om een weduwe of een jonge vrouw die overblijft in het nest als tweede of derde vrouw te nemen en zo een status en een kind te geven. De moeder van Baba is bijvoorbeeld toen ze weduwe werd met de broer van zijn vader, de maraboet uit Djennee getrouwd om haar eer te redden maar ze is gewoon thuis blijven wonen. Regelmatig kwamen vaders hun dochter aan Baba voorstellen en het wordt als sociaal pijnlijk ervaren als hij dat afwijst. Als ik tweede vrouw zou worden, (wat ik overigens voor de duidelijkheid nooit gewild heb en ook niet wil), vorm ik een veiligheid en een buffer.

Ik ben er inmiddels achter gekomen dat er nogal wat mensen zijn die denken en/of vermoeden dat ik de eigenzinnige tweede vrouw van Baba ben. Ze spreken me gewoon aan als Yvonne Traore en vragen waar hij is.

Toen ik Baba daarnaar vroeg glimlachte hij en ontkende noch bevestigde. Maar hij zei wel dat het een bescherming voor me is tegen opdringerige mannen en dat hij de onduidelijkheid gewoon zo laat. Een vrouw alleen wordt hier niet met rust gelaten. Het zou wel eens kunnen zijn dat het ook voor hem een bescherming is.

Fatimata tenslotte is een lastige tante in de familie. Zij heeft moeite met haar positie als vrouw en heeft geen andere mogelijkheid dan via manipulaties invloed proberen uit te oefenen op de familiebijeenkomsten. Dit keer was zij kwaad omdat zij niet was uitgekozen om op kosten van de familie naar de bruiloft in Bamako te gaan. Zij wilde weten wat voor een positie ik heb en dat kan ik begrijpen.

Ik ben een vrouw in Afrika op de rand van traditie naar een nieuwe sociale samenleving, maar een vrouw met een bevoorrechte positie. Ik doe mijn best om vrouwen de helpende hand te bieden maar niet alle vrouwen willen dat. Veel vrouwen hier kiezen voor de rol van underdog van waaruit zij hun methodes kennen om invloed uit te oefenen. Een kwestie van tijd en geduld!

 

Wordt vervolgd: Morre en de liefde