Tijdens het schoonmaken van de maïskolven verloochent Kaziem zijn Dogon achtergrond niet, hij verkleedt zich spontaan als een Dogondanser met de bladeren.
"De ochtendstond heeft goud in de mond"
Als kind hield ik ontzettend van spreekwoorden en gezegden. De taal van mijn vader was er mee doorspekt. “Wie het onderste uit de kan wil, krijgt het lid op de neus”, “in zeven sloten tegelijk lopen”, “de pot verwijt de ketel dat hij zwart ziet”. Ik had een levendige fantasie en stelde het me allemaal voor. Welk lid, hoe doe je dat, in zeven sloten tegelijk lopen, waarom verwijt de pot de ketel? In onze huidige taal zijn de spreekwoorden schaars geworden. Het intellect houdt niet zo van beelden en metaforen. Wie schetst mijn verrukking om te ontdekken dat in de Malinese maatschappij en zeer eenvoudige (doch moeilijk te leren) taal de spreekwoorden en gezegden nog een grote rol spelen. “Wie de ander ontmoet moet de ogen openen, niet de mond”, “hoe lang een stuk hout ook in het water ligt, nooit wordt het een kaaiman”. ( Mijn vader: “wie voor een dubbeltje geboren is, wordt nooit een kwartje”). “De mond is klein, maar zijn lucht, het woord, draagt ver”. “Ieder woord klopt aan je deur met zijn raadsel, als je er voor openstaat overlaadt het je met rijkdom”. “Als je rijk maar niet gul bent, is het alsof je niets hebt”
"hij zoekt het lid"
“Geld is goed, de mens is beter want die antwoordt als je hem roept”
Mijn allereerste bezoek aan Mali, april, mei 2006. Met Baba bezoek ik de nederzetting van de Bella in de buurt van Mopti. We zitten onder het afdakje van zwart plastic en oude rieten matten van de chef Adjoda. Ik voel verzet, het is te heet, te vies, nooit eerder zag ik zo’n armoede. Baba vraagt me te luisteren en vertaalt. Adjoda vertelt het verhaal van de Bella, de voormalige slaven van de Toeareg, mensen zonder eigen familienaam, zonder geboortepapieren, verschoppelingen in de maatschappij, vogelvrijen. En dan zegt de chef: ”ik vraag niet om geld, ik vraag om verwanten”. Dat raakt bij mij een snaar en Stichting Rondom Baba wordt geboren.
Dialangou toen
Adjoda de chef
“Delen! Dat is het sleutelwoord, het kernwoord!”
Ik ben ongeduldig. De beelden die ik in mijn hoofd heb wil ik direct omzetten in realiteit. Maar Afrika is anders. “Hij die geduld heeft kan een steen laten koken, mits degene die het vuur onderhoudt ook geduldig is”. De traditionele gemeenschap is hier de drager van de ontwikkeling. De sociale verplichtingen hebben altijd prioriteit boven de economische. Het klimaat en de ziektes, geboorte en dood regeren het leven. De eerste jaren hebben we kunnen werken en bouwen door grote bijdragen van fondsen. Here Bugu is ontstaan, een oase waar mensen van verschillende etnische groeperingen samenleven en werken, waar nieuwe samenwerkingsvormen ontstaan zonder de oude te schenden. Steeds meer mensen sluiten zich aan. Het is een gewaagde onderneming. De opbouw van een gemeenschap die de ontwikkeling van kleine bedrijfjes met kansarme mensen kan dragen. Voor dit proces, dat stapje voor stapje gaat en dat alle aspecten van het leven omvat, is geduld nodig, vertrouwen en...... geld. “Haast doet de bestemming niet dichterbij komen”
Fondsen betalen voor projecten, een school, een put, een generator enz. Vrienden hebben we nodig voor de zaken die het proces ondersteunen. De salarissen van de medewerkers, het onderhoud van de behuizing en de auto’s, de dieselgenerator voor stroom, het eten, het onderhoud van de dieren en planten, de opbouw van de gemeenschap. In Nederland stuurde ik een brief aan naaste vrienden met de vraag mee te doen met een kleine bijdrage per maand. Zie: vriendenbrief Here Bugu in de mail.
“Er bestaat geen groter geluk dan de komst van een gast in vrede en vriendschap”
Verschillende gasten passeerden de afgelopen maand Here Bugu en een aantal zullen nog volgen. Sommigen bleven korter, andere langer, sommigen komen weer terug. Roy, Jip, Edwin en Mark van Road to Nigeria kwamen langs met hun grote bus om te helpen en bleven 10 dagen.
Veel gesprekken, veel ervaringen uitwisselen met Roy, die lang in Afrika woonde en werkte, heerlijk om ze rond te leiden op Here Bugu en in de omgeving, bezoeken aan Dialangou, uitstapjes op de Niger en naar Djennee, samen koken en eten. Uit de bus kwamen allerlei verrassingen. Een pak franse informatieve boeken over het leven op het Afrikaanse platteland, over het houden van kippen, eenden, konijnen, schapen en nog veel meer van Agromisa/Wageningen o.a. voor een documentatiecentrum in Sevaré. Twee dozen met 3000 condooms. Medicijnen en verbandmiddelen. Dropjes!
Ze hielpen met het repareren van de auto samen met de mecanicien uit Mopti,
met het pellen van de maïs, ze leerden goocheltrucjes aan Baba en lezen aan Sedou.
Wat de condooms betreft hadden we twee voorlichtingsbijeenkomsten, één voor de jongeren om Here Bugu en één op Dialangou. Baba bleek, vanuit zijn jarenlange ervaring, een meester in het voordoen van condoomgebruik met behulp van een houten penismodel, Jip en Edwin deden een theaterstukje als man en vrouw over het gebruik. In Dialangou was het heel spannend want behalve de jongeren waren ook de oude mannen, de imam (die wegliep), heel veel kinderen en vrouwen aanwezig. Achteraf bleek het toch een groot succes en de condooms vinden hun bestemming.
Jip en Edwin doen het voor...
Baba doet het voor.....
een deelnemer doet het voor.....
“Verfijnde gebaren verraden verfijnde gevoelens”
“Wat wij dansen? Het leven!”
65 Dogonvrouwen uit de naaste omgeving van Here Bugu die wekelijks een bijeenkomst hebben, kondigden aan dat ze ook bij Here Bugu horen en dat wilden komen vieren met een dansfeest. Overdag werden schalen met gembersap klaargemaakt en in het ijs gezet. Ze kwamen met twee mannen die opzwepend speelden op de “talking drums” terwijl twee vrouwen op de kalebas het ritme aangaven. Steeds treden een paar vrouwen in de danskring en de dansen zitten vol verborgen betekenissen. Baba eindigde het feest met een verhaal over Here Bugu en de Stichting.
Dogondansen. het bovenlijf stil, de voeten trappelen, om de slappe lach van te krijgen
"Als je echt wilt aankomen heb je de helft van de weg al afgelegd"
Soms twijfel ik. doen we het wel goed, gaat het snel genoeg, gaan we het halen, hou ik het vol! Maar dan komen er gasten. En die zijn onverdeeld diep onder de indruk, ze zeggen het en ik zie het aan ze. Ze schrijven lovende woorden in het gastenboek, beloven erover te vertellen in Nederland, voelen zich direct thuis en opgenomen in de omgeving en onder de mensen, geloven in het concept van gemeenschapsvorming om van daaruit en op basis daarvan kleine bedrijfjes op te bouwen. Dat geeft moed en vertrouwen.
De regentijd was zwaar dit jaar, het heeft bouwactiviteiten vertraagd, sommige bomen omgevallen, de pindaoogst vernield, cementvoorraad aangetast en het gastenhuisje ingestort. Veel gierstoogst in de omgeving is mislukt. Wij oogsten voor het eerst hibuscus, de rode blaadjes waarvan je heerlijke bisap kunt maken en mais. De voorbereidingen zijn bezig voor een grote vijver voor viskweek, een grote kippenstal.
het plukken van de hibiscusblaadjes, een tijdrovend werk
bij de buren wordt de gierst gestampt met zijn vieren in een houten vijzel
De tuinen worden opnieuw omgespit en voorzien van kompost. Daarna het zaaien van uien, sla, sperziebonen, wortelen, enz. Het verzorgen van alle aanplant, veel papaja's, medicinale kruiden. Het gaat heel langzaam want er is geen geld om mankrachten te betalen. De schapen hebben hun injecties tegen allerlei ziektes gehad en zijn gewassen, evenals Nicolas het paard. We zoeken nu ook naar fondsen in Mali, niet eenvoudig. De auto heeft erg geleden door het water en de modder, er moeten nieuwe onderdelen komen uit Nederland waar Rijk en Jolanda van RV4wheeldrive uit Harderwijk me bij helpen.
Er komen nog veel meer gasten de komende maanden. Musbaba was er een week en we maakten samen muziek. Kortom het is een levendig geheel. Jip Keijzer schreef een bericht over zijn bezoek op zijn blog: http://roadtonigeria.wordpress.com/
Carly, Nol,Ineke en Fred uit Castricum
"Wat in het vat zit verzuurt niet"
Drie jaar geleden ontmoetten Baba en ik Pieter Ploeg in Nederland en maakten we een ambitieus plan voor een theatertoer op een boot over de Niger. Het ging niet door, Pieter ging een jaar YIP doen in Zweden. The international Youth Initiative Program, a new social entrepreneur training for youth (18-25) who want to create a positive social change in the world. Nu is er overleg of er een groep internationale studenten binnenkort hier een maand stage komt doen. Via Pieter. Hoop dat het doorgaat.
Baba was afgelopen week in Bamako. Hij was uitgenodigd deel te nemen aan een werkgroep die onder andere ging over de samenwerking en problemen tussen de donateurs (grote fondsen uit het westen, deze werkgroep was gefinancierd uit de pot van nederlands geld van onze regering) en de lokale N.G.O.'s (niet gouvermentele organisaties) die het geld moeten besteden. Aan beide kanten zijn frustraties. Baba had een aparte rol. Hij kan ook niet goed overweg met de werkwijze van de N.G.O's
maar ziet ook dat de eisen die het westen aan het geld verbind vaak niet passen bij de afrikaanse mentaliteit. Een van de problemen bij N.G.O.'s is de status waarvan zij vinden dat die hoort bij een werknemer van een N.G.O. Een goed salaris, een auto, een kantoor enz. enz. Dan worden Malinese, gestudeerde experts uitgenodigd, die veel geld kosten en vanachter hun bureau de plannen maken en vaak ook helemaal niets snappen van de praktijk. Baba bezocht ook een project, gefinancierd door Amerika, en was enigszins geschokt door de grote hoeveelheid geld in verhouding tot wat er mee gedaan werd en de manier waarop. Rondom Baba heeft een totaal andere manier van werken. Wij zijn de experts en we trekken mensen aan uit de praktijk, de gewone man/vrouw met de levenservaring van de praktijk. We leven onder de bevolking. We staan open voor wie wil komen kijken, meewerken, leren, bijdragen. Onze cementen watertoren is ter plekke gemaakt, met vier kruiwagens, houten planken voor de bekisting en wat houtklemmen en trekt alom de aandacht. Gemaakt door kansarme jongeren die wat verdienen en leren. En ze leren niet alleen hoe te bouwen maar ook hoe je kunt samenwerken en leven op een humane en mensvriendelijke manier. Dat is de kracht van Here Bugu. Dat is de kracht van kleine particuliere initiatieven.
Zo, na deze laatste kleine uitwijding die niet mijn gewoonte is, rest ons iedereen in Nederland te groeten, een mooie decembermaand toe te wensen en
veel dank aan allen die reeds doneren. Maar ook een verzoek aan allen die deze blog lezen en het nog niet doen. De Bambara zegt:"geld is als een neushaar, als je hem uittrekt springen de tranen in je ogen".
maar een kleine bijdrage aan Here Bugu valt wel mee. En vind je het teveel gedoe met het uitprinten en zo: stuur me een mailtje en ik kom helpen!
yvonne
"Waar ga jij naar toe? Ik ga naar Here Bugu toe!" zingt Musbaba begeleidt door zijn nieuwe prachtige ngoni, jammergenoeg lukt het niet de video op mijn blog te krijgen, komt misschien nog.
de gebruikte spreekwoorden en gezegden komen uit:Sahara, stad en savanne van J.K.van de Werk en Wijsheid uit Afrika,365 dagen
