Volgens Baba bestaan er twee kwaliteiten “maan”. De normale maan en de onvoorziene maan. Het begin van de ramadan wordt bepaald door de “onvoorziene maan”. Als ik het goed begrepen heb gaat het dan over de maan die het eerste door één van de islam boboos gezien wordt. Op het laatste moment wordt vanuit Bamako via de radio het begin aangekondigd van de ramadan.
Het is maar om aan te geven dat het werken met een agenda hier onmogelijk is.
Ook begin en eind van het schooljaar ligt niet vast en zo kan ik er nog wel een paar noemen. Als je er positief naar kijkt zijn het allemaal fantastische oefeningen om het “leven in het nu” onder de knie te krijgen maar het blijft voor een toebab lastig organiseren.
Eindelijk regen
Ik schreef het al eerder heel hoopvol en nu schrijf ik het weer: de eerste grote plensbuien zijn gevallen. Na de vorige keer leek de natuur vergeten te zijn dat de regenperiode moest beginnen en het werd heter dan heet. Dat patroon lijkt zich te herhalen en de mensen zijn bang. Geen regen betekent geen oogst en dat betekent honger. Hier is dat in één seizoen gebeurt. Maar nu staan overal plassen en worden de ossen voor de ploegen gespannen om de zware leem te bewerken.
Here bugu wordt geploegd
Miljoenen vogels
Verder blijkt er ineens nog een hele wereld aan creaturen wakker te worden die tijdens de ergste hitte geslapen hebben.
Miljoenen vogeltjes die over het land scheren om de eerste sprietjes jonge rijstaanplant meteen op te eten, grote hoeveelheden insecten, van mug tot kakkerlak, die ’s avonds ook mee naar binnen willen, kikkerkoren die in geluidsterkte wedijveren met de muezzin, honden en ezels die ‘s nachts niet kunnen slapen en daarom de rest ook wakker houden.
Een kikker in mijn bed
Eén van de kikvorsen, met een doorsnede van zo’n 15 cm., was in slaap gevallen in mijn bed onder het hoofdkussen. Mijn slaapkamer is de plek waar ik me veilig voel, hier trek ik me ‘s avonds terug met de airco aan, luister naar muziek of lees wat. Het is er schoon, het ruikt er lekker en de lakens zijn wit. Ik kwam onder de douche vandaan en zocht een haarspeld, stak mijn hand onder het kussen en vond de kikvors. Door een abrupte beweging van mijn hand is hij van het bed gevallen en bleef bewegingloos er onder liggen terwijl ik inmiddels, nog steeds in mijn nakie, op het bed stond en op volle sterkte gilde van woede, frustratie, angst en ook omdat er nu een reden was om op volle sterkte te gillen. Af en toe even hield ik even op om te onderzoeken of hij er nog onder lag. Hij leek niet van plan van plek te veranderen, hij deed “adem in, adem uit” zoals alleen kikkers dat kunnen.
Na een telefoontje met Bertram in Nederland die me in dit geval niet kon helpen heb ik me aangekleed en ben naar buiten gerend om de gardien van de buren te hulp te roepen. Deze kwam met zijn twee zonen in de veronderstelling dat er minstens een krokodil onder mijn bed lag. Ik heb nog geroepen dat er in mijn slaapkamer geen dieren doodgeslagen mochten worden. Ze hebben hem gevangen en nog even zijn spierwitte buik onder mijn neus gehouden. Daarna hebben ze hem meegenomen. Naast de groente die hun moeder kookt van de blaadjes van de bomen hadden ze nu ook een stukje vlees bij het avondeten.
Uitgehuwelijkt
Het is ook deze gardien die de afgelopen maanden regelmatig vroeg of ik zijn dochter van 15 jaar niet in dienst wilde nemen. “Allah heeft u gestuurd, wij danken hem, u bent haar nieuwe moeder.” Maar ik heb al iemand die wast, iemand die schoonmaakt, iemand die de planten water geeft, de auto poetst, het terras veegt enzovoort. Elke keer als ik kom aanrijden met de Canari komt het meisje aanhollen om te helpen met het open en dicht doen van de poort, een mooi meisje met een stralende lach. Toen ik terugkwam uit Gao was ze er niet meer. “Ik heb haar aan een oude weduwnaar gegeven als vrouw”, zei de gardien bij navraag. Ze woont nu een paar dorpen verderop.
Overleven
Het is één van de vele schrijnende voorbeelden uit het dagelijks leven hier. Ziekte, honger,dood en verdriet gaan naadloos over in vitaliteit, feesten, vreugde en muziek. Ik blijf me verwonderen. Soms, als ik erzelf bij betrokken ben kan het me diep raken en uit mijn evenwicht brengen omdat ik probeer houvast te vinden door een oordeel te vormen. Maar deze maatschappij heeft andere waarden en normen, gebaseerd op overleven, en laat zich niet meten met de onze. Mezelf terugtrekken in mijn “veilige slaapkamer” en slapen helpt. Maar ook schommelen op Here Bugu geeft rust.
Mijn werkpaard
Op Here Bugu wordt met man en macht gewerkt. De weg er naartoe is door de paar regenbuien verandert in een moddergoot en de Canari maakt overuren beladen met hout en/of ijzer of mensen . Maar daar is hij voor gemaakt en we genieten.
Een paleis voor de gardien en zijn gezin
Morgen verhuist Sedou met zijn gezin naar zijn “presidentiele” gardien behuizing. Hij heeft wekenlang in Mopti rondgelopen met een foto van zijn huis in aanbouw dus er zal veel bekijks zijn. Zijn inboedel plus gezin valt te verhuizen in één keer rijden.
Hans, Grietje, Elsje en Johan
Als Sedou op Here Bugu woont kunnen de dieren die we hebben er ook naartoe. Op dit moment zijn er twee koeien, een ezel en vier schapen. De laatsten heten Hans en Grietje en Elsje en Johan.Daar wordt natuurlijk erg om gelachen en we maken er grappen over maar één ding is iedereen duidelijk: op Here Bugu gaan we anders met de dieren om dan hier gewend. Vooral kinderen hebben de neiging dieren te schoppen en te slaan. Dat de dieren een naam krijgen verandert direct iets in de relatie naar het dier toe.
de kleine Oumar van Baba met Johan
Regelmatig bezoeken we markten op zoek naar goede dieren hetgeen helemaal niet zo makkelijk is en de onderhandelingen duren soms uren.
de Peulen zijn heer en meester op de schapenmarkt, hier aan de oever van de Niger
Dadelpalmen
Vanuit Sekem in Egypte hebben we dadels meegenomen van de prachtige dadelpalmen daar. De pitten zijn uitgekomen en door mij gekoesterd. Nu hebben we ze geplant langs de oprijlaan, een plechtig moment. Hoe lang duurt het voor ze hoog zijn en dadels dragen?
Sedou plant de kleine palmpjes
Here Bugu
Nog steeds werken dagelijks zo’n 15 man op Here Bugu. Het huis van Sedou, voorraadschuren, mijn huis, gastenruimte en een kamer voor Marjamma en Biba, waterchateau enz. en iedereen die langskomt is verbaast over de enorme harmonie.
de poten voor de watertoren worden gemaakt door cement te gieten in een houten bekisting waarin een ijzeren bewapening
De dag dat het betonnen dak op mijn huis werd aangebracht waren er 30 man. Geen enkele vorm van werkoverleg van tevoren ( het was een samengeraapte groep van jongens en mannen uit Mopti en Dialangou) maar keihard samen werken, zonder ruzie waarbij ze steeds wisselen van positie zodat het zware werk gedeeld wordt. Echt bewonderenswaardig.
Dialangou en Here Bugu
Here Bugu moet het kloppend hart worden van het werk van Stichting Rondom Baba. Het centrum waar de Bella kunnen werken, een opleiding krijgen, voorbeelden krijgen en betrokken zijn in hoe het ook kan. Hier wordt gepland en gewerkt op de manier en in het tempo dat wij aangeven.Het was met name Ibrahim Abouleish, de grote man van Sekem in Egypte, die ons de inspiratie gaf om het accent van het werk van de Stichting op deze manier te verleggen. In Dialangou zelf ligt het tempo anders. De Bella hebben de cultuur overgenomen van de Touareg waar de vrouwen het zware werk doen en de mannen op hun stuitje liggen op een matje en kletsen. De kinderen worden uit bedelen gestuurd. Door ons werk moet een mentaliteitsverandering ontstaan. Ik ben soms ongeduldig terwijl Baba me steeds wijst op de veranderingen die al plaatsvinden.De jonge Bella die de afgelopen maanden op Here Bugu werken, samen met de jongeren uit de kringen van Baba, onder leiding van ervaren metselaars, timmerlui, enz. leren veel. Maar het is ook duidelijk dat ze fysiek zwakker zijn doordat ze niet gewend zijn zo te werken. Tegelijk zijn ze heel trots dat ze geld mee naar huis brengen. Het betekent ook dat de voortgang van de grote projecten in Dialangou zelf zoals de watervoorziening, het gezondheidscentrum, de markt enz.een andere dynamiek hebben. Het proces van mentaliteitsverandering dat gelijk op moet lopen met de uitvoering van de projecten vraagt geduld en constante begeleiding. Daar zijn we mee bezig maar het gaat niet zo hard en spectaculair als het werk op Here Bugu.
En tot slot van dit relaas:
Willem snapper is terug uit Nederland met een auto vol spullen en hij was zo vriendelijk voor mij ook het een en ander mee te nemen. Toen alles op tafel lag en om mij heen stond zoals een kettingzaag, een boormachine , een putpomp en nog veel meer dingen waaronder een pakket van Lisa en spullen die Bertram gekocht heeft voor me, had ik echt een soort kleine cultuurshock. Hier kun je echt niet veel krijgen. Maar vooral kun je in Nederland ook veel tweedehands of voor niets krijgen. Je haalt een oude stoel of tafel van straat als het moet. Hier is niets en wat er is is duur en van slechte kwaliteit. Je zou de opslagplaatsen van de kringloopwinkels zo hier naar toe kunnen verplaatsen en het zou een enorme rijkdom zijn voor heel veel mensen.
En dan echt tot slot
nog een paar fotoos en ...............ik heb een ticket geboekt voor 2 weken Nederland van 17 oktober tot 2 november
en ...............binnenkort stuur ik jullie een digitale folder over een snoepreisje naar MALI
de weg langs Here Bugu
hoepelen met Oumar
Yvonne heel tevreden over het werk
Baba ook tevreden
