Over moeiteloosheid
“ de vraag is eigenlijk hoeveel moeiteloosheid je aankunt – hoe veel van je masker je durft af te leggen.” Dit was het motto voor een artikel “ Mee met de stroom” in de Happinez nr. 8 uit 2008 van de schrijfster/publiciste Lisette Thooft
( www.lisettethooft.nl ) Voorafgaand aan een interview met mij over mijn besluit om in Mali iets te gaan opbouwen schrijft ze:
“Overgave – dat is “ja” zeggen tegen de situatie waarin je je bevindt, hoe zwaar of lastig die ook is. Je weerstand opgeven tegen de realiteit. Het wil niet zeggen dat je passief wordt, of lui. Het wil alleen maar zeggen dat je meegeeft met de werkelijkheid, dat je het idee dat je de controleur van je eigen leven bent laat gaan. Vaak moeten mensen door een diep dal om dat te kunnen.”
Inmiddels is het twee jaar verder en kwam ik het artikel weer tegen omdat het geplaatst is in een nieuw verschenen Duitse uitgave van het blad.
Twee jaar waarin ik worstelde en speelde met het toelaten van “ moeiteloosheid” in het dagelijks leven, het accepteren, het meegaan met de stroom. Ik had tijdens mijn reizen door Mali al de ervaring opgedaan dat je in een klimaat als hier geen andere keuze hebt dan je overgeven aan de realiteit, anders red je het niet. Sommige mensen kunnen dat van nature, kinderen kunnen het vaak. Maar ik moest het bewust doen, geen energie gebruiken voor verzet, instappen en meegaan anders wordt je ziek.
Wanneer je op het vliegveld in Bamako staat te wachten en een vliegtuig stroomt leeg met passagiers uit het Westen dan zie je het grote verschil tussen de aankomende westerlingen en Afrikanen. De Afrikanen doen het op een dieselmotor, de Westerlingen op een benzinemotor. In het begin gaat het heel goed, lekker kwiek en alert, snel accelereren. Maar elke Malinees kent het probleem van de Toebab, de blanke, die van het ene moment op het andere in huilen uitbarst, hysterisch wordt, ziek en misselijk. Musbaba zegt dan: “ je ziet het toch, ze zitten niet in hun vel maar in hun hoofd”. “ Ze denken aan wat ze allemaal gaan doen, hoeveel mooie foto’s ze zullen maken, of alles wel goed zal lopen, of ze niet bedrogen worden, hoeveel werkafspraken ze hebben” .“Ze zijn er helemaal niet”.
Bij ons in het Westen kun je het lang volhouden op een benzinemotor, zelfs als die te hoog is afgesteld, de consequentie merk je vaak pas vele jaren later. Hier heb je meteen een kokende motor en je moet het zelf oplossen.
Ontwikkelingssamenwerking
Het fenomeen wat ik hier beschrijf heeft alles te maken met één van de problemen van ontwikkelingssamenwerking. Wanneer je “samen wilt werken” dan moet je de superioriteit van je eigen cultuur met zijn waarden en normen, je diep gewortelde gewoontes, durven laten vallen, met andere woorden je masker durven laten vallen. Daarom hangt ontwikkelingssamenwerking zo nauw samen met de bereidheid tot persoonlijke ontwikkeling. Binnen en buiten staan in regelrecht verband met elkaar, wat zich in jouw microkosmos afspeelt weerspiegelt zich in de macrokosmos om je heen en andersom. Verander de wereld, begin bij jezelf is het motto. Ontwikkelingssamenwerking is mensenwerk, het mooiste wat er is, de puurheid ontvouwen van het wezen mens, kunnen leven in de schoonheid van het moment.
Hoofd
Maar, hoe vertaal je dat in cijfers, in ondernemingsplannen, in verantwoording over elke euro die besteed wordt, in rapporten en tabellen. Ziedaar mijn probleem. In mijn samenwerking met Baba vertegenwoordig ik die kant en doe mijn best en mijn gymnastiekoefeningen om het een met het ander te verbinden. Dat resulteert zo af en toe in een aanval van frustratie die ik projecteer op degene die het dichtst in de buurt is: Baba.
Hart
Hij ondergaat het gekweld en stuurt me een sms: “ lieve Yvonne, hou op met het rondstrooien van je ontevredenheden, draag en verdraag, ga slapen” of “ lieve yvonne, hou op met het bedenken van oplossingen voor problemen die we nog niet hebben”. Ik print ze uit op A4 formaat en hang ze boven mijn bureau. Dan komt Baba binnen, leest met gefronst voorhoofd de teksten en zegt:” Wat is dat?” Ik antwoord lachend: “ Dat heeft mijn goeroe me gestuurd, ik heb het opgehangen om het niet te vergeten”. Baba kijkt me aan, het dringt langzaam tot hem door wat ik zeg. Ik moet het dus uitprinten, ophangen en herlezen om het niet te vergeten! Hoe lang duurt de weg van mijn hoofd naar mijn hart? Hij slaat zijn handen om zijn hoofd dat schud van ongeloof al uitroepend: “Al Hamdalalay” en vertrekt naar het terras om op zijn matje te verzinken in gebed.
Doen
Als datgene wat je denkt, wat je voelt en wat je doet in perfecte harmonie in het moment aanwezig zijn, als het ware op één lijn zitten, dan zit je “ in de stroom”. Dat zijn van die genade-momenten die we allemaal kennen en waarop je het gevoel hebt dat je vleugels hebt.
Hart en hoofd verbinden in het doen: ontwikkelingssamenwerking biedt een ultieme mogelijkheid om dit te leren en het mes snijdt aan twee kanten. Er wordt ontwikkeld door alle betrokkenen mits de maskers afgaan.
“Vrede in elke situatie dat is overgave als ultieme levenskunst”
Vanuit Here Bugu wensen wij iedereen een Goede Kersttijd en een Gevleugeld 2011
