School in beweging

Onderwijs voor iedereen is de leuze die je vaak hoort. 

Maar, het onderwijs op de openbare scholen op het platteland van Mali, is over het algemeen een oorlogsverklaring aan alles wat gezond is aan een kind, een oorlogsverklaring aan individuele ontwikkeling, aan zelfstandig en creatief denken, aan de toekomst van Mali.

De kinderen zitten in klassen van 60 tot 100 kinderen, 5 dagen per week, 6 uur per dag, zonder te bewegen in een schoolbank met hun leitje en krijtje en staren naar het bord en de arme onderwijzer die, ongeacht het niveau van de kinderen, zijn door de staat voorgeschreven programma volgt. De kinderen gaan van klas naar klas tot ze dertien zijn, veel komen er vandaan zonder noemenswaardig te kunnen lezen of schrijven maar wel met het idee dat ze nu niet meer tot de categorie der armen behoren en op zijn minst recht hebben op een baan en een brommer. Een illusie!

Een onderwijzer die het anders wil heeft het moeilijk. Waar haalt hij de voorbeelden, de inspiratie vandaan en de moed om het anders te doen dan de staat voorschrijft?

Na de valse start van de schooltje van Here Bugu beginnen we dus weer opnieuw. De school gaat een week dicht zodat we kunnen werken aan drie goed ingerichte en geoutilleerde lokalen (twee ervan zijn leslokaal en het derde lokaal is algemeen atelier waar de kinderen handwerken en muziek kunnen krijgen) en aan een andere manier van lesgeven voor onze 30 kinderen (als de Peulen er weer zijn, verdubbeld dit aantal).

Een luxe. Een “vrije school”, onafhankelijk van de staat. Een luxe dankzij onze donateurs, een zegen voor de kinderen die het geluk hebben er op te zitten en een inspiratiebron voor de omgeving. We leren de kinderen wat ze nodig hebben in hun leven Ook onze werklui volgen wat er gebeurt, de bezoekers en soms ook een enkele onderwijzer die wil weten hoe we het hier doen.

Ik mobiliseer wat sterke jongens en stort me op de drie lokalen. De oude tafels en stoelen eruit, de prachtige nieuwe banken die op Here Bugu gemaakt zijn en die afgekeken zijn van "Klas in beweging" van de Vrije School, erin. Er komen latten langs de muren waaraan tekeningen gehangen kunnen worden, de zakken met tandenborstels worden opgehangen, haken om de schooltasjes aan te hangen, elke klas krijgt een kast met krijtjes, kinderboeken, tekenpapier,  spelletjes, reken- en schrijfmateriaal. ’s Middags werk ik voor zover mijn kennis reikt als niet-professional, met de twee onderwijzers, Ada en Cheik. 

Cheik, die dit jaar nieuw is, schrikt als ik hem vertel dat hij bij ons zijn lesprogramma mag loslaten. Ik stel hem voor om de ene week te rekenen en de andere week aan lezen en schrijven te besteden. En elke middag doen we samen rekenspelletjes, ik laat hem al het materiaal zien, en stel voor dat hij gaat kijken wat de kinderen kunnen en daarbij aan te sluiten. 

Terwijl we een week lang de tijd hebben om de school opnieuw in te richten en aan het lesprogramma te werken meldt Baba een nieuw meisje aan, Hawa. Ze komt uit Mopti en zal elke morgen meekomen met de werklui en ’s avonds met ze teruggaan. Het is een Bella meisje (voormalige slaven) van een jaar of zeven. Ze is door haar ouders die haar niet kunnen/willen opvoeden aan een vrouw gegeven die haar gebruikt als hulp in de huishouding. Kinderslavernij is in Mali nog zeer gebruikelijk. Hawa werkt van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat, is ondervoed en haar linkervoet is verbrand door kokend water.  Baba ontfermt zich over haar en door haar de hele dag op de Here Bugu school te plaatsen, onttrekt hij haar aan deze situatie. Ze komt in de klas van juffie Ada.

En dan zijn we klaar voor de nieuwe start!

De klassen zijn nieuw geverfd met de houten vissen van onze houtbewerker Draman, beschilderd door Sedou

We beginnen met de grote kring buiten, ook onze vaste arbeiders doen mee, met ballen en klappen

en dan natuurlijk de groepsfoto, met zijn allen

Dan het ritueel van elke ochtend: handen wassen en tandenpoetsen voordat je de klas ingaat

gelukkige Hawa achter in de rij

de nieuwe, multifunctionele banken met de zitkussens

we beginnen keurig in de rij om langzaam te gaan ontdekken wat er allemaal kan met de banken

ook de kleintjes

maar hier zit meester Cheik al gezellig tussen de kinderen en zijn de banken tegen elkaar aan geschoven

het rekenen wordt een feest met blokjes en de tafels leren met bonen in een bekertje

tot aan het eind van de dag nog meer mogelijkheden met de banken

Als de klassen zijn begonnen en Baba en ik naar buiten lopen wacht ons een  verrassing,

De meeste kinderen die bij ons op school komen, zowel jongens als meisjes, moeten zorgen voor hun kleine broertjes en zusjes. Er is niemand thuis, ouders zijn op zoek naar eten of sprokkelhout, moeder met de kleinste baby op de rug, de rest overlatend aan de iets grotere kinderen. Vaak komen de kinderen, onze werklui overigens ook, met een lege maag naar Here Bugu. 

Jaja uit de tweede klas, die me stond op te wachten toen ik uit Nederland kwam: "wanneer begint de school? "vroeg ze verlegen.

Rond een boom vonden Baba en ik verschillende in de steek gelaten peuters, gedropt door hun oppassers die in de klas zaten.

en ook zagen we dit trieste meisje dat de oppas was van het kindje van Ada, de juf. Ze mocht niet mee in de klas. Ze zit normaal gesproken wel op school, maar haar school was al tijden in staking, dus vandaar...

En toen hadden we natuurlijk nog de maandagvergadering met alle medewerkers, buiten deze keer omdat alles bezet was.

De nieuwsgierige kippen kwamen steeds dichterbij en het was net of ze luisterden.

Bij de vergadering hoort natuurlijk ook spel, een samenwerkingsspel

En wie zit er op de schommel als iedereen naar huis toe is?
MORRE

En wat is nu onze allergrootste wens:

dat er een onderwijzer van de VRIJE SCHOOL, die liefst een beetje Frans spreekt, onze onderwijzers een paar weken komt helpen met het opbouwen van een curriculum en met ze werkt en speelt, bijvoorbeeld twee maanden (van januari tot april is het hier wat de hitte betreft goed te doen).

We vragen dat aan Sint Maarten, Sinterklaas en de Kerstman.

wie weet...