Windmolens
Gedurende twee weken komen ’s morgens rond 8 uur acht mannen en twee vrouwen aan op Here Bugu voor de windmolenopleiding. Het is een mengeling van allerlei etnische groepen uit de samenleving. Twee mannen zijn Bella uit Dialangou. Bella worden in Mali behandeld als beesten, ze zijn degenen die niet meetellen, alleen nuttig voor slavenwerk. Verder zijn het Bozo, Moshi, Sonrai, Bambara. Er zijn allerlei onderlinge pikordes, “cousinages”, waar wij geen weet van hebben. Piet heeft zijn opleiding zó goed voorbereid dat iedereen voortdurend aan het werk is. Maar we zien ook dat de één gewoon het gereedschap van de ander afpakt, hem wegduwt en het werk overneemt. Mensen vallen soms uit de groep. In de afgelopen maanden heb ik al uitgebreid kennis gemaakt met de kwestie van “het respect”. Baba is chef de famille en dat betekent dat hij “respect” verdient. Dus kan hij niet samen eten met de anderen, kan hij niet meedoen in groepsactiviteiten want het is onmogelijk dat hij in aanwezigheid van anderen iets niet zou kunnen. Directe vragen kunnen niet aan hem gesteld worden, het gaat met neergeslagen blik en Baba’s wil is wet. Naast de vaardigheden die aangeleerd worden om de windmolens te bouwen moeten we ook zorgen dat er een stevige groep ontstaat die, als Piet weg is, het werk kan voortzetten. Een groep waarin iedereen er toe doet, die goed samenwerkt, waarin de mensen elkaar onderling steunen en aanmoedigen. We beginnen daarom de ochtend met oefeningen in de kring. Oefeningen die ik geleerd heb van de euritmielessen op de Vrije School. Deze oefeningen bevorderen coördinatie van hoofd en ledematen, samenwerking, concentratie, respect voor elkaar, respect voor de groepsdynamiek. Iedereen doet mee, ook Piet en Christian, Baba en de vaste medewerkers van Here Bugu. We doen klap en stampoefeningen in de kring, tellen met de voeten, lopen in een achtvorm waarbij je leert op de kruising iemand voor te laten gaan en vervolgens je zelf initiatief moet nemen en niet wachten totdat al de andere “respectvollere” voorbij zijn. Oefeningen in samentrekken van de kring en weer uit elkaar gaan als een regelmatige ademhaling. In het begin is het chaos, lachen, grappen maken. Maar langzaam ontstaat concentratie, iedereen is betrokken en begint te voelen wat er gebeurt. Iedereen zorgt dat hij erbij is. Mensen met ezelkarren die over de stoffige weg langsrijden kijken nieuwsgierig over de muur naar dit wonderlijke gebeuren. Baba zegt aan het eind van een ochtend met grote ogen: nu kun je voelen dat iedereen gelijk is. Sedou vergoelijkt Ali die het niet zo goed kan met: “hij is nog niet zo gecompliceerd in zijn hoofd”. Ze ontdekken dat je elkaar moet helpen en respecteren wanneer je samen een groep wilt zijn. Het windmolenproject lijkt een prachtig voorbeeld te worden van de wijze waarop we op Here Bugu met elkaar willen samenwerken. Dankzij Piet, die zich lang heeft voorbereid, financieel investeert en zijn vakantie hieraan besteed, dankzij de faciliteiten die we hier hebben kunnen opbouwen door de donaties uit Nederland, dankzij het bezoek aan Sekem in Egypte van Baba en mijzelf. Sekem heeft ons gesterkt in de opvatting dat economische ontwikkeling hand in hand moet gaan met sociale, culturele scholing en gemeenschapsvorming.
kinderen van de buren kijken nieuwsgierig toe
een deel van de kookdames
Piet aan 't werk
Marjamma
Iedere dag heeft zijn realiteit zegt Baba tegen me als ik ’s avonds uitgeput op een kruk zit. Vandaag was het extreem druk. Piet zei dat hij zich nooit had kunnen voorstellen dat het leven in Afrika zo enerverend is. Het is een komen en gaan op Here Bugu, de telefoon gaat voortdurend, de vrachtauto met zand en latheriet kiepert om, de een snijdt in zijn teen de ander in zijn hand, de vrouw van Sedou, 5 maanden zwanger, ligt op apegapen en heeft een dokter nodig, Ibrahim uit Dialangou komt voor een gesprek en microkrediet, Ali wordt ontslagen en een nieuwe Ali aangenomen, de kookdames komen met z’n zessen plus kinderen omdat het hier zo gezellig is, ze gooien de restanten van het eten in het perkje op het terras dat vervolgens vrolijk omgespit wordt door Tjakko, de auto’s rijden af en aan voor boodschappen en vervoer, Christian, één van de ingenieurs is doodziek en loopt koortsig tussen alles door met een thermometer in zijn mond, de financiën moeten op orde zijn voordat ik Baba geld geef voor nieuwe spullen, rapporten de deur uit, de diesel is op voor de generator dus geen elctriciteit voor Piet, het toilet is verstopt en veroorzaakt vreselijke stank en een vliegenplaag in het huis, de loodgieter hakt een groot ontluchtingsgat in de muur, de één wil suiker en thee, de ander een pleister en dan............. is het alweer zeven uur en pikdonker en heb ik vergeten Marjamma op te halen van school.
Marjama van zeventien, mijn mooie pleegdochter uit het dorpje Farako. Zij gaat naar het lyceum in Village Can. (de komst van de eventuele tweede pleegdochter is afgeblazen) Om 7.30 vertrekt zij, loopt 40 minuten over de zandweg naar school, komt tussen de middag thuis om te eten en loopt ’s middags weer op en neer. Op maandag eindigt de school om zes uur als het al donker is en ik heb beloofd haar op te halen want ze is doodsbang alleen in het donker op de weg hier naar toe. Ze heeft vandaag niet gegeten want de kookdames kwamen 2 uur te laat dus is ze zonder dat ik het in de gaten had weer vertrokken. Ze is heel bescheiden, vraagt niet om een extra deken als ze het ’s nachts koud heeft, klaagt nooit over vermoeidheid of de pijn in haar voeten van het lopen, zit elke avond uren te leren, houdt alle jongens op afstand omdat ze verder wil komen in haar leven, straalt zoals je zelden iemand ziet stralen als je iets liefs voor haar doet. En nu vind ik haar in het donker halverwege de weg hiernaar toe, helemaal overstuur. En ik ook natuurlijk want na deze dag zitten de tranen bij mij hoog. Met de armen om elkaar heen lopen we huilend naar huis.
een brommer
Vanmorgen heb ik een kloek besluit genomen. Er wordt een brommer gekocht voor Here Bugu, ook al is daar niet op gerekend in de begroting, zodat niet iedereen van mij afhankelijk is voor vervoer. Marjamma kan gehaald en gebracht worden door Sedou, hij kan ermee naar de markt voor de boodschappen voor het eten of als er andere dingen nodig zijn en gasten kunnen er ook gebruik van maken. Het geeft mij heel veel ruimte en als ik er niet ben kan het leven gewoon doorgaan hier.
Voor de kerstdagen, als ik onderweg ben naar Bamako om gasten op te halen, nodigt Marjamma een vriendin uit om hier te logeren en bij de komende workshop doet ze mee met de muzieklessen en helpt me als tolk tot de schoolvakantie voorbij is, Musbaba zal haar tijdens zijn verblijf hier computerles geven.
We halen allemaal opgelucht adem en Makan, de broer van Baba is al op brommerjacht.
en daar istie dan.....
Sedou heeft snoepjes uitgedeeld als "benediction" want een moter is een duivels ding dus dat moet afgekocht worden!
