Van bakkers en zo

De bakker van Eeklo

Dit schilderij, dat in het Muiderslot hangt, maakte als kind diepe indruk op me. Mensen die hun hoofd laten overbakken en ondertussen geduldig met een kool op hun romp in de wachtkamer zitten.
Ik moest er aan denken toen ik op een broeierige ochtend in de moestuin liep tussen de kolen door, een beetje wanhopig omdat het praktisch onmogelijk is met deze temperaturen zonder airconditioning of ventilator met mijn hoofd te werken. Het gaat gewoon niet en dat is ook één van de redenen dat er lang niets op mijn blog verscheen.
En toen ik dan ook besloot dat er niets anders op zat dan erin te berusten en me gewoon maar over te geven kwam dit schilderij in mijn gedachten.
Overgave, geduld, vertrouwen, gelatenheid, het zijn allemaal vaardigheden of deugden die je hier noodgedwongen leert. En ondertussen wordt mijn hoofd overgebakken, veel van mijn oude meningen, oordelen, vastgeroeste patronen worden opgeruimd en er komt verwondering en dankbaarheid voor in de plaats.

Jip
Een hele bijzondere gebeurtenis was een bijeenkomst op Here Bugu rondom Jip. Een jaar geleden was Jip hier langere tijd op bezoek met zijn vader, een neef en een vriend. Ze waren komen rijden in een grote bus die hier nog steeds staat. We weten nog niet of hij weer teruggaat naar Nederland, die bus, of dat we de invoerrechten kunnen betalen en hij verhuurd gaat worden aan mensen die van hieruit een reis met een bus wilen maken.
Jip is een goede vriend van Here Bugu en van ons geworden. Jip had kanker, zijn rechter onderarm was daarom geamputeerd en hij hoopte dat hij genezen was. Onlangs zijn uitzaaiingen geconstateerd en het lijkt erop dat alleen een wonder hem kan redden. Vrienden van hem hebben daarom met hem en om hem heen een gebedsgenezingsdienst georganiseerd om hem kracht en energie te geven (op mijn facebookpagina: https://www.facebook.com/pages/Stichting-Rondom-Baba/189637274391486?ref=ts, die ook te lezen is zonder lid te zijn van facebook) valt er meer over te lezen en te zien.
Synchroon organiseerden we met een aantal mensen een bijeenkomst op Here Bugu. Oorspronkelijk waren we via skype, geprojecteerd op een scherm, verbonden met de kerk in Nederland waar het plaatsvond met ruim 400 mensen. Maar zoals te doen gebruikelijk hield de generator ermee op, en dus zaten we zonder elektriciteit. En dat kwam goed uit. Toen het lawaai van de generator wegviel lieten de vogels zich horen en ging de natuur meedoen. Ik kende het programma in de kerk dus we konden ons aan het tijdsschema houden zodat de meditatie van een uur op Here Bugu gelijk liep met die in Nederland. Vooraf zaten we in een kring, allemaal muzelmannen waaronder 3 marabouts uit Mopti. De meesten hadden Jip ontmoet, o.a. door de hilarische sketches over het gebruik van condooms en door bezoeken in Mopti en Dialangou. Er ontstond een gesprek, over Jip, over kanker, over het leven.

Ongeveer 40 mannen deden in totaal mee en het maakte niet uit dat we in Mali zaten, dat we uit een verschillende cultuur komen, dat zij islamieten zijn en alleen bidden met mannen onder elkaar en ik op een stoel zit met mijn ogen dicht. We waren verbonden samen met een heleboel andere mensen in liefdevolle aandacht en energie. Jip is een bijzonder mens. Hij wil laten zien dat door een rotziekte, door iets ellendigs wat hem overkomt, ook mooie dingen ontstaan en hij krijgt het voor elkaar om heel veel liefde te laten stromen. En uiteindelijk is dat toch het enige wat telt, liefde. Voor ons allemaal, over de hele wereld.

Het einde van de vasten

de koe wordt geslacht, het hoort erbij

Traditioneel wordt er aan het eind van de vastenmaand een koe geslacht voor het grote feest, dat in Mopti zeker 5 dagen duurt. Op Here Bugu waren de eerste twee windmolens verkocht en de windmolengroep besloot dat de groep gezamenlijk een koe kon kopen om onderling te verdelen. Na lang zoeken werd, uiteindelijk nog een goede koe (met hele lieve ogen en een zachte snuit) gevonden voor een redelijke prijs. Hij werd geslacht (met mijn keukenmessen, maar wel professioneel want Haruna uit de windmolengroep is een slager) en het vlees werd eerlijk verdeeld in gevarieerd samengestelde porties van 5 kilo de man. Maar niet alleen voor de groep, er was genoeg voor Sedou en familie, Baba, Gael en mij, de buren, de familie van Amadou, de knecht enz. Het was een hele dag werk en toen alles was opgeruimd lag daar alleen het hoofd nog.

eerlijk zullen we alles delen

Het hoofd van de koe met zijn voeten is een apart verhaal. Dat wordt heel speciaal uit elkaar geplukt, schoongespoeld, zwart geroosterd en gekookt,een lekkernij hier. De vierde ochtend na het einde van de vasten kwam de windmolengroep voor een gezamenlijk ontbijt bij elkaar en

werd het hoofd met brood smakelijk verorberd. Ik mocht ook mee eten in de kring en doopte mijn brood voorzichtig in de bouillon. Het kluiven op de onderdelen heb ik overgeslagen.

Alle andere dagen van het feest bracht ik door met het uitgebreid afleggen van grande familiebezoeken, al Sambee, Sambee uitroepend, aanzitten aan maaltijden en gezamenlijk uit de pot eten, discussieren met de mannengroep van Baba (een traditie inmiddels), bijwonen van de ontvangst van de notabalen in het huis van de burgemeester en het in ontvangst nemen van zakjes dadels, kolanoten en flesjes frisdrank, tot mijn kaken pijn deden van het glimlachen. Mijn integratie is een heel eind gevorderd.

elk jaar komen de Dogonvrouwen uit de wijde omgeving op Here Bugu het feest vieren met dans en muziek

Here Bugu

er valt niet veel regen maar het doet al gauw tropisch aan met al die mooie planten. De kinderen genieten volop onder de kraan.

Het overdekte terras aan de voorkant van het huis. Sedou en ik hebben geschilderd.

Sedou geniet en maakt de mooiste randjes.

Dit is mijn nieuwe strijkijzer, bij gebrek aan elektriciteit is dit de oplossing en hij doet het heel goed.

De windmolenopleiding
Gael di oliveira is hier voor een half jaar voor de windmolenopleiding. Ook voor hem zijn het zware tijden met het klimaat van deze maanden. Maar er wordt hard gewerkt. We beginnen de ochtenden met theorie. Op dit moment met het tekenen met een lineaal en een potlood van een kubus. Het driedimensionale is voor allen nog een hele klus maar ze doen het met overgave.

Dogon
Even een weekend naar de Dogon, het ligt hier tenslotte om de hoek. Het was weer ongelooflijk mooi.

In een klein dorpje bakt de bakker grappige broodjes die in gevouwen doeken liggen te rijzen.

Bij Douenza is maar een korte periode water. De vrouwen vissen met oude muskietennetten.

mannetjes op een rij tegen de muur van een oude moskee

en tot slot de mooiste meisjes van de wereld

"Gaan de vrouwen de wereld redden?"

de Dogonvrouwen uit de buurt komen dansen om het einde van de vasten te vieren

Drie vrouwen
Een Algerijnse, een Française en een Nederlandse.
Zíj.... spreken Frans-Frans, ik..... spreek Afrikaans-Frans en moet mijn hersens uitrekken om ze te volgen. Het onderwerp van gesprek is zó spannend dat we op het puntje van onze stoel zitten, een fles wijn op tafel.
Na tweeëneenhalf jaar hier min of meer geleefd te hebben als een blanke kluizenaar onder de Malinezen is nu kennelijk de tijd aangebroken voor ontmoetingen met zielsverwanten. Gek genoeg kwam ik hier tot nu toe geen blanke inwoners tegen,
(behalve de Nederlander Willem Snapper), niet bij de bank, niet op de markt, niet op de plekken waar ik het verwacht zou hebben.
En dat was goed want de eerste tweeëneenhalf jaar zijn een test. Je moet het alleen doen, alleen overeind zien te blijven in deze verwarrende cultuur. Als je dat hebt overleefd mag je echt gaan meepraten vind ik.
De andere dames, die beiden een hotel runnen, zijn langer hier maar ze zijn het er helemaal mee eens. Houd je ogen gericht op je doel en laat je niet afleiden door andere blanke zwervers. In de eerste jaren wordt het kaf van het koren gescheiden. Je bent kwetsbaar, in wankel evenwicht, je wordt belaagd, uitgedaagd, door elkaar geschud, beledigd, geliefd, bemind en gepaaid, misleid, bedrogen, in je kern geraakt, je wordt lichamelijk ziek door het klimaat en de malaria, kortom je wordt op de proef gesteld. En je moet het, zoals in mijn geval, als blanke in je piere eentje zien te redden: op het platteland, met een put, een pomp en een generator voor electriciteit in de avond. En dan heb ik het maar even niet over de kakkerlakken, muizen, ratten, slangen en schorpioenen.
En toen brak het moment aan dat ik wist: ik heb de eerste etappe gehaald. Ik voelde het van binnen en ik merkte het aan de reacties van de omgeving.
En ineens ontmoet ik andere gelouterde zielen en zit ik samen om de tafel met een fles wijn en lach tot ik niet meer kan terwijl de tranen over mijn wangen rollen.
Onderwerp van gesprek? “Gaan de vrouwen de wereld redden?”

Here Bugu, een plek om van te houden...
Juli, augustus en september zijn de moeilijkste maanden. De temperatuur ligt gemiddeld lager dan in de drie maanden daarvoor, rond de 35 graden, maar de vochtigheidsgraad is enorm. Dit jaar komt de verwachtte regen maar niet op gang. Af en toe een bui die de aarde doet stomen de wegen direct onbegaanbaar maakt en de wereld verandert in een Turkse sauna.
Rondom bieden de akkers een trieste aanblik, de jonge plantjes gierst, sorgo en maïs verschrompelen waar je bij staat. De extreem arme boeren, die met de hakbijl in de hete zon de zware aarde hebben opengewerkt en daarna gezaaid, dag en nacht werkend, zien hun oogst mislukken. Het grootste deel van de oogst is voedsel voor de families voor de rest van het jaar. Vorig jaar kwam het regenseizoen pas goed op gang in september dus alle hoop is nog niet verloren. Maar dat laatste is een Europese manier om ernaar te kijken. De Malinees zegt: ca va allez, il n’y a pas de problème, elke dag heeft zijn eigen realiteit.

Op Here Bugu ondertussen is het een komen en gaan. Gael di Oliveira is gekomen, een Portugees-Nederlandse ingenieur. Hij blijft zes maanden en de windmolengroep maakt grote vorderingen.

Gael, met de groep bij de nieuwe generator

Jeroen van Rijn kwam langs, de fietsende journalist die van Amsterdam naar Timbouctou fietste en besloot al zijn bij elkaar gefietste sponsorgeld aan ons te schenken om een tractor te kopen voor Here Bugu en omgeving. Van de verschillende projecten die hij onderweg bezocht vond hij dat van ons het meest duurzaam en passend binnen zijn doelstellingen. Een enorme opsteker voor ons.

het aanbieden van het bedrag voor de tractor

Jan L. en zijn vrouw kwamen langs. Hij werkt voor de PUM, senioren die hun expertise inzetten in ontwikkelingslanden. Baba en ik zijn inmiddels lokaal vertegenwoordiger voor deze fantastische organisatie en selecteren kleinbedrijven die deskundige hulp nodig hebben.

Anco, een bekende van de windmolengroep met een aanhangwagen vol met spullen uit een container uit Nederland: machines, gereedschap en tafels, stoelen, kasten en computers voor de werkplaatsen georganiseerd door de windmolengroep, een prachtige Singer handnaaimachine, 5 nieuwe banden voor de auto van Rijk van RV4WD uit Harderwijk,een feest was het.

sinterklaasavond met Anco

Sedou zit meteen achter de naaimachine (met bijgeleverde leesbril), dat moet hij uitproberen.

Ondanks de politiek van Frankrijk tegen Mali gericht, (zie de vorige blog), waardoor het toerisme, één van de grootste inkomstenbronnen, volledig plat ligt, blijven er zonder onderbreking individuele mensen Here Bugu bezoeken om zich te verwonderen over dit snel groeiende en vreedzame project.

de avonden zijn meestal voor het internet (Gael en Huihan Lie)

En als ik zelf, bij zonsondergang, als de dagelijkse bedrijvigheid tot rust is gekomen, mijn ronde over het terrein maak, langs de dieren, langs de nieuwe vruchtenbomen, struiken en meer dan 25 medicinale planten, op de voet gevolgd door de altijd nieuwsgierige Tjakko, ben ik vervuld van diepe dankbaarheid dat ik dit werk kan en mag doen. Dat het lukt om samen met Baba, Sedou en zijn familie en alle mensen die zich inmiddels betrokken voelen, deze plek te creëren waar zoveel positieve energie bij elkaar komt.

Zijn het inderdaad de vrouwen?
Vroeger zou ik deze vraag misschien bevestigend hebben beantwoord. Ik denk er inmiddels anders over. Ik geloof dat we het moment zijn gepasseerd dat we zo generaliserend over mensen kunnen denken. Er wordt vaak gesproken over de kracht van de Afrikaanse vrouw, dat de vrouwen te vertrouwen zijn, dat ze sterk zijn en vooral dat ze hun leningen terugbetalen (wat waar is). Maar ik zie ook dat veel vrouwen juist de dragers van de traditie zijn, dat ze hun positie in het sociale systeem niet willen veranderen en dat ze, wanneer ze scholing krijgen, vooral uit zijn op luxe en sterallures. Ik zie ook veel mannen die onder invloed van westerse verworvenheden veranderen in egoïstische klootzakken, aan de drank raken en als onbeschofte idioten rondscheuren in auto’s en op brommers.
Ik ontmoet ook vrouwen die lijden onder hun juk en niet weten waar ze het moeten zoeken en wat ze moeten doen om vooruit te komen en mannen die schijnbaar lui op hun rug liggen maar alle antennes hebben uitstaan om nieuwe dingen te leren.
Het gaat niet meer over vrouwen of over mannen, over arm of rijk, over zwart of blank, over Islamiet, Christen of atheïst.
Het gaat alleen nog maar over individuen, over mensen die het goede willen en een innerlijke impuls hebben dat ze, ieder op hun “eigenwijze” manier, iets willen bijdragen om de wereld mooier te maken. En die mensen vind je overal, het maakt niet uit of ze man zijn of vrouw, en ontmoetingen met hun zijn altijd inspirerend.

Blanke vogels.....
En zo, na tweeëneenhalf jaar feestelijke ontmoetingen met Malinese mannen en vrouwen, kom ik nu dus een rij van blankhuidigen tegen die op de een of andere manier ook in deze contreien zijn terechtgekomen. Die op hun manier een bijdrage leveren en ergens onopvallend en bescheiden, zonder expat allures met nieuwe 4wheeldrives met airco, chauffeur en allerlei privileges, tussen de Malinesen leven.
Een Franse psychologe die hier in haar eentje een kippenfarm is begonnen midden op het platteland; een Franse architect die met grote liefde voor materiaal een onwaarschijnlijk mooi hotel heeft gebouwd; een Argentijnse piloot en regenmaker die wetenschappelijk onderzoek doet in Antarctica en een paar maanden per jaar met zijn vliegtuig hier de wolken induikt om wolkbreuken te provoceren voor regen; een Zweeds/Engelse die een hotel heeft en ijvert voor behoud van oude islamitische manuscripten .........om een paar voorbeelden te noemen.

Lieve hemel, hoe wonderlijk is de wereld en ......... hoe mooi!

bericht uit Mali

Sophie, een Engelse die in Djennee een hotel heeft schreef het volgende bericht in haar blog over de situatie vn het toerisme in Mali en ik mocht het van haar overnemen:

I am writing from a parched land.
We are in the rainy season, but the French have bled us dry. I am a toubab, I will survive, but others are not so lucky. The French, through a vicious and irresponsible foreign policy have decided to decimate one of the only viable industries here: the tourism industry. There can be no doubt of what I am claiming; it is common knowledge here now that the French Government are inventing threats by the Maghreb branch of Al Quaida in order to destroy the Malian tourist trade. They want the Malian President Amadou Toumani Toure to sign an agreement to repatriate all illegal Malians in France. ATT has refused and is refusing steadfastly. Some of the Malians concerned have lived in France for 20 years, and have contributed to French economic growth, often by doing jobs the French won’t do themselves.
Until ATT signs the agreement, the ‘Northern Areas’ of Mali will remain out of bounds, and tourists will be dissuaded from travel. Insurance policies won’t work.
And other Embassies will toe the line, following meekly in the wake of the former colonisers like lemmings. The line of danger is drawn just south of all the areas that matter in Malian tourism: Djenne and the Dogon country is included in the no-go area, although God knows that there has never ever been the smallest threat to anyone travelling in these areas!
The British Embassy here has referred me to the travel advice given by the British Foreign Office. This is based entirely on the French version. Let us examine what the alleged threats are by examining the text: In order to be able to put Mali on red alert, is has been necessary to talk about the Sahel region as a whole. The incidents in Mali are too few and too old as well as too irrelevant to the tourist trade to cut any mustard on their own. If mixed in with the rest of the Sahel, unthinking people might be swayed. It is very regrettable that the British Foreign Office should be counted amongst the unthinking ones. Here is their MALI advice:

'Safety and Security - Terrorism
There is a high threat from terrorism. Terrorists have been involved in kidnaps in the region and we believe that further kidnap attacks are likely. Al Qaeda in the Islamic Maghreb (AQ-M) operates directly or through criminal gangs who carry out kidnappings on their behalf or pass on their kidnap victims for monetary gain and attacks have occurred across a wide area of the Sahel:
On 19 April the Embassy of France in Bamako (Mali) alerted its nationals of a “very high risk” of being kidnapped in Mali and Niger particularly between the city of Mopti and the border with Burkina Faso.
THIS IS NOT AN INCIDENT, THIS IS A FRENCH EMBASSY PRONOUNCEMENT. PLEASE NOTE THAT THERE NEVER WAS ANY INCIDENT IN THIS AREA
On 4 February 2011 an Italian national was kidnapped in south-eastern Algeria near the city of Djanet, for which AQ-M have claimed responsibility. THIS IS IN SOUTHERN ALGERIA On 8 January 2011, French authorities confirmed that two French nationals kidnapped from Niamey, in Niger, had been killed near the border with Mali. THIS IS IN THE NIGER
On 5 January 2011 the French Embassy in Bamako was attacked by an individual using explosives and a handgun. THIS ATTACK WAS BY A LUNATIC WHO CLAIMED AL QUAIDA (AQ-M) STATUS. THIS WAS DENIED BY AQ-M WHO SAID THEY HAD NOTHING TO DO WITH IT. On 16 September 2010, five French nationals were kidnapped in the town of Arlit in Niger. THIS IS IN THE NIGER
On 26 July 2010 the French government confirmed that French national Michel Germaneau, who was kidnapped on 22 April near Arlit in north-western Niger, had been murdered. THIS IS IN THE NIGER
On 28 December 2009, a group of Saudi Arabian nationals were attacked near the village of Djambala in Niger, close to the Mali border. Four of the group died in this attack. THIS IS IN THE NIGER
On 18 December 2009 an Italian couple were kidnapped by an armed group in south eastern Mauritania 18 km east of Kobonni on the road to Mali. THIS IS IN MAURITANIA
On 29 November 2009 three Spanish nationals were kidnapped whilst travelling in a convoy on the road from Nouakchott, the capital of Mauritania, to the northern city of Nouadhibou. THIS IS IN MAURITANIA
On 25 November 2009 a French national was kidnapped near the city of Gao in Eastern Mali. THIS IS THE ONLY ONE SO FAR IN MALI- NOT IN A TOURIST AREA!THE INCIDENT IS TWO YEARS OLD.
On November 14, 2009, there was an attempted kidnap in Tahoua, Niger, by heavily armed individuals against employees of the American Embassy. THIS IS IN THE NIGER
A group of European tourists were kidnapped in the area of the Mali-Niger border on 22 January 2009. A British national who was part of this group was later murdered. THIS WAS POSSIBLY IN THE NIGER, IN ANY CASE HUNDREDS OF MILES FROM ANY MALIAN TOURIST DESTINATIONS. THE INCIDENT IS TWO AND A HALF YEARS OLD.
On 14 December 2008 two Canadian diplomats were kidnapped 25 miles outside of Niamey and held in Mali. THE INCIDENT HAPPENED IN THE NIGER AND IS NEARLY 3 YEARS OLD. IT ALSO HAS NOTHING TO DO WITH TOURISTS OR MALI TOURIST AREAS!
Therefore, it remains a fact that no tourist has ever come to any harm, been attacked, been kidnapped in any of the normal tourist areas of Mali! That makes no difference.
17 people were blown up in Marrakesh in April in the main tourist area. This is a fact. The French does not advice against travel in Morocco. Neither does the Brits.
What is going on??? Make your own mind up.

Sophie Sarin, a Swedish designer who lives in Mali and runs a hotel: www.hoteldjennedjenno.com