zaterdag 1 december 2012

De lokroep van de woestijn

Within every woman
there is a wild and natural
creature, a powerful force,
filled with good instincts,
passionate creativity,and ageless knowing.
Her name is Wild Woman,
but she is . . .

       an endangered species.
women who run with the wolves


Mijn zus maakte me erop attent dat er in de 19e eeuw wel degelijke vrouwelijke ontdekkingsreizigers waren die op weg gingen naar Afrika. Onder andere een zekere Alexandrine Tinne uit Den Haag.
Zij moet een ongelooflijke vrouw zijn geweest en voor de liefhebbers is het interessant haar verhaal te lezen 
http://www.historici.nl/Onderzoek/Projecten/DVN/lemmata/data/Tinne 
alexandrine links met haar moeder in het midden


Het meest opzienbarend is hoe ze de leden van haar reisgezelschap, waaronder haar moeder, die onderweg overlijden, in 4 doodskisten met zich meesleepte.

Ze was echter niet op weg naar Timbouctou dus in dit kader telt ze niet mee.
                      
                                                       *****************

Twee eeuwen later, om precies te zijn in 2004, beginnen de eerste woestijnoefeningen van Yvonne uit Den Haag.


De eerste reis gaat naar Zuid Marokko aan de noordelijke rand van de Sahara samen met haar tweede echtgenoot. Na een  nacht in het hete zand, begeleid door het gedrum van de Touaregs zitten ze 's morgens aan het ontbijt. Het wordt  duidelijk dat haar man haar liefde voor ontberingen, zand en Touaregs niet met haar deelt.

Bij Zagora, aan de rand van de Sahara staat een bord: Timbouctou 52 dagen.
Ze had nooit geweten dat Timbouctou echt bestond maar besloot meteen dat ze daar naartoe wilde, liefst achterop een kameel bij een Touareg.


Begin 2005 maakt ze haar eerste echte woestijnreis op een kameel in de Sinai. Tien dagen trekt ze met een groep door het oud testamentische landschap en ze weet dat dit het begin is van een veel groter  avontuur.


In 2006 gaat ze drie maanden op reis, voor het eerst helemaal alleen. Ze reist nog een keer per kameel door de Sinai. Daarna bezoekt ze het oase dorp Siwa in de westelijke woestijn van Egypte. In Siwa gaan alle vrouwen gesluierd met drie sluiers opdat niemand behalve hun man in het donker, hun gezicht ooit zal waarnemen. Op een fiets trekt ze deze keer door de omgeving.

In mei van dat jaar arriveert ze in Mali en ontmoet Baba. Ze besluiten Stichting Rondom Baba op te zetten om  Baba de kans te geven een project op te zetten ter verbetering van de situatie van de arme bevolking rond Mopti.

Maar voordat het land gekocht wordt waarop Here Bugu als ontwikkelingsmodel van start gaat maken ze samen  in de loop van twee jaar  verschillende reizen. Te voet, per brommer, per bus, pinasse (kano) en 4 wheeldrive trekken ze erop uit. Baba wil Yvonny (zoals ze hier genoemd wordt) laten kennis maken met zijn land.

Timbouctou blijkt onder handbereik te liggen slechts 700 km. van Mopti.
"Ik wil naar Timbouctou " zegt ze tegen Baba. En zo geschiedde in het jaar 2008
                               
                                       *************************************

 Op een ochtend komt Baba me 's morgens vroeg ophalen met een 4wheel drive met chauffeur. Hij glundert. "Jij wil avontuur" zegt hij, " je zult het krijgen".

Ik stap in. De auto is een oude rammelkast, de vering in de stoelen heeft het allang begeven. Voorin zit nog een andere passagier, een Chinese vrouw, ook zij wil naar Timbouctou. Ze heeft  een grote koptelefoon op.  Ze reist alleen door Mali maar spreekt geen frans en ondervind voortdurend moeilijkheden.. Ergens onderweg heeft ze besloten geen woord meer te wisselen en met luide chinese muziek op haar oren verder door het land te trekken. Gedurende de eerste helft van de reis voltrekt zich een oorlog tussen haar en de chauffeur over wiens muziek luider is, haar koptelefoon of de autoradio.

De chauffeur blijkt geen autopapieren te hebben en ik ontdek dat ik mijn paspoort vergeten ben. Omdat er veel controle onderweg naar Timbouctou is, politie, douanes, militairen, besluit de chauffeur al gauw de geasfalteerde weg te verlaten en de reis off road voort te zetten zonder zijn snelheid te verminderen. Om de een of andere reden heeft hij de pest in.



Achterin de auto rollen en vallen Baba en ik voortdurend bovenop elkaar. Alhoewel we al twee jaar met elkaar optrekken en onderweg 's nachts in de meest extreme omstandigheden samen op een matje overnachten, raken we elkaar nooit aan. In de Afrikaanse, traditionele  cultuur, raken mannen en vrouwen elkaar niet aan.

De eerste keer dat we samen sliepen lagen we in de smalle buik van een kano. Onder in de kano lagen takkenbossen, daaroverheen was een plankier gemaakt waar net plaats genoeg was voor twee personen. Omdat de boten altijd lek zijn en er 's nachts niet gehoosd wordt lopen ze 's nachts vol water en kruipen de kakkerlakken uit de takkenbossen omhoog. We lagen als lucifertjes in een doosje met dien verstande dat Baba andersom was gaan liggen, dat wil zeggen met zijn voeten voor mijn gezicht. In het stikdonker werd ik wakker doordat er iets over mijn gezicht bewoog. Ik schrok zo dat ik onbedaarlijk begon te gillen waarop ik een luide plons hoorde. Het bleek dat de boot vol water was gelopen en onze matras in het water lag. Baba wist niet hoe hij mij wakker moest maken zonder mij aan te raken en kriebelde met een lap over mijn gezicht. Toen ik hysterisch gillend overeind sprong begon de boot te wiebelen en hij schrok  zo dat hij overboord sprong het ondiepe water in. 
We zetten de nacht voort op een matras op de oever. Toen Baba  weer omgekeerd naast me ging liggen vroeg ik hem waarom hij dat deed. Hij keek me met grote ogen aan en zei: dat doe ik uit respect. Ik legde hem uit dat ik het respect van zijn voeten niet zo kon waarderen en van die tijd af slapen we gewoon naast elkaar.




De reis naar Timbouctou ondertussen verloopt niet voorspoedig, precies zoals het hoort.








maandag 26 november 2012

Mansa Musa en het sprookje van Timbouctou



Er was eens lang geleden een koning. Zijn naam was Mansa Musa (koning Moussa) en hij leefde in de 14e eeuw. Hij regeerde over een heel groot rijk, Mali,  dat zich uitstrekte over het grootste deel van West Afrika. Al het land tussen de westkust van huidig Senegal. Mauritanië, Ghana en Cote d’ Ivoir tot aan de woestijn van de Sahara behoorde tot dit rijk. Het was verdeeld in 14 provincies of koninkrijken. Er waren 400 steden met verschillende religies.
Mansa Musa werd koning omdat zijn voorganger hem had aangewezen als zijn plaatsvervanger voor de tijd dat hij op reis was.




Deze koning wilde namelijk niet geloven dat het onmogelijk was om de rand van de oceaan te bereiken die de aarde omringt. Hij stuurde tweehonderd boten vol mannen, en andere boten vol goud, water en voorzieningen, genoeg voor meerdere jaren, op weg. Hij beval de kapitein niet terug te komen tot het doel was bereikt of de voorraden op waren. Lange tijd bleven ze weg en tenslotte kwam slechts één boot terug. Op de vraag van de koning wat er gebeurt was antwoordde de kapitein: lang hebben we gevaren totdat we in het midden van de oceaan een massief stromende rivier zagen. Mijn boot was de laatste, de boten voor mij vergingen in de grote draaikolk, niets zag ik meer van ze terug. Ik zeilde terug om u dit te vertellen. Maar de koning wilde hem niet geloven. Hij gaf opdracht 2000 boten uit te rusten voor hem en zijn mannen en nog duizend boten voor water en voorzieningen. Hij gaf het regentschap aan Mansa Musa voor de duur van zijn afwezigheid en vertrok om nooit meer terug te keren of een teken van leven te geven.

Mansa Musa werd dus de koning. Hij had vele namen zoals koning der koningen, keizer van het Malinese rijk, emir van Mali, Heer van de goudmijnen, de Leeuw van Mali. Zijn vermogen wordt geschat op 400 biljoen dollar en daarmee was hij de rijkste man op aarde ooit.

Als devoot Moslim ondernam hij een pelgrimstocht naar Mekka in 1324.
Zijn karavaan telde 60.000 mensen waaronder 12.000 slaven. 500 daarvan droegen elk 4 baar goud, de rest droegen kleding en tenten  en proviand. Zijn vrouw had 500 dienstbodes bij zich. Voorop liepen herauten, gekleed in zilver met een gouden staf. Er waren paarden en kamelen die tussen de 25 en 130 kilo goud elk droegen. Hij had 10.000 stukken bagage bij zich waaronder vele cadeaus. Onderweg deelde hij goud uit aan de armen die hij tegenkwam.




Hij handelde met goud om er souvenirs en kunstwerken van te laten maken. Ook wordt verteld dat hij elke vrijdag een moskee liet bouwen.


Toen de Mansa in Cairo arriveerde spendeerde hij zoveel goud dat de markt in elkaar zakte en de prijs devalueerde voor de volgende 100 jaar. De prijzen van goederen en waren schoten omhoog door de nieuw ontstane rijkdom onder de lokale bevolking. In een poging dit te herstellen kocht de Mansa tegen hoge rentes  weer goud terug van de speculanten.
Een neveneffect van zijn actie was ook dat hij indirect financiële onderbouwing gaf voor de Italiaanse renaissance.

Met deze hele onderneming zette hij Mali letterlijk op de kaart en iedereen over de hele wereld sprak over deze koning uit Timbouctoe. Mali werd een economische wereldpartner tot in de late Middeleeuwen.
de terugweg omgeven door geleerden
Op zijn lange terugtocht nam hij wetenschappers, architecten, kunstenaars en moslimgeleerden mee en Timbouctou werd een centrum van handel, cultuur en Islam. Universiteiten werden gesticht in Timbouctou, Djennee en Segou. Er werd godsgeleerdheid, astronomie, en wiskunde onderwezen hetgeen leerlingen uit het midden oosten en heel Afrika aantrok. De Islam werd verspreid via de universiteiten en markten..


Hij bouwde beroemde moskeeën, universiteiten, paleizen, een bibliotheek voor de oude geschriften alles versierd met zilver en goud.

bibliotheek Timbouctou

universiteit

Nog lang na zijn dood bleef Timbouctou een centrum van Islamitische cultuur dat geleerden, artiesten en dichters aantrok.

Het verhaal over de geheimzinnige stad van goud bleef nog eeuwen nagonzen ook toen de splendeur al af begon te nemen.




Frankrijk en Engeland wilden absoluut weten waar dat mysterieuze Timbouctou wel lag om er hun profijt van te kunnen trekken. Gedurende lange tijd stuurden zij ontdekkingsreizigers erop af die onderweg jammerlijk aan hun eind kwamen en Timbouctou nooit bereikten.



op zoek naar Timbouctou

Mango Park was een Schotse ontdekkingsreiziger
maar daarover morgen