Een marktkoopvrouw zonder portemonnee

Merci nos amis en Hollande, dank jullie, onze vrienden in Nederland

Sedou de gardien heeft dit geschreven en opgehangen. Het resultaat van de rijst en gierst actie is overweldigend, het bedrag staat in de mail die bij deze blog hoort wanneer je lid bent (uit veiligheidsoverweging)

De moeder van Baba

De moeder van Baba staat elke dag op de markt. Het is haar lust en haar leven. Ze verkoopt geen eigen spullen. Ze doet aan de ‘troc’, ruilhandel. Ze ruilt melk van de Peulen tegen gierst van de Dogon tegen verstelwerk van kleding van haar zoon die kleermaker is tegen zout van de Touareg, tegen gedroogde vis, tegen suiker, tegen mais, tegen bourgou, tegen kruiden. Ze kent iedereen en iedereen kent haar.

 

Het draaien van het wiel

Mali heeft 35 verschillende etnische groeperingen met verschillende talen en culturen. Mali (nijlpaard) is Mali geworden na oorlogen, kolonisatie en dekolonisatie. Gedeeltelijk zijn de grenzen op de kaart getrokken langs een liniaal. Tot voor kort is het de mensen van Mali gelukt in vrede met elkaar te leven en één van hun geheimen was de ‘troc’ (uit het grieks:

wiel, hoepel, ring). 

De Peulen hebben vee, melk, yoghurt, en hun vrouwen vlechten kunstige kapsels, de Touareg hebben zout, sieraden en kamelen, de Bozo vis, de Dogon gierst en uien, de Bambara de smeden en de pottenbakkers. De onderhandelaar tussen de één en de ander gaat niet voor winst maar ziet er op toe dat iedereen, inclusief hijzelf, krijgt wat hij nodig heeft. De één heeft houten palen nodig, de ander schapen omdat zijn vrouw net bevallen is, de man die palen 

heeft liggen heeft stoelen nodig voor het huwelijk van zijn dochter en de man van de stoelen legt er nog wat brokken zout bij om de deal rond te maken. De ‘marchand’ heeft geen 

schriftje. Hij kent de waarde van de spullen, hij kent de mensen en hij weet wat ze nodig hebben. Moussa levert 30 kilo meel in en wil er wat anders voor terug. Als hij een paar uur later langskomt ligt het klaar. En soms ligt er een verrassing bij om de deal in evenwicht te brengen. Iedereen heeft tenslotte zout of suiker nodig. Er zijn altijd getuigen en bij een 

conflict de dorpsraad. Dan overlijdt ineens de onderhandelaar, de marchand. Binnen een paar uur lig je hier onder de zoden. Iedereen die wat te goed had bij hem meldt zich en nog dezelfde dag wordt alles geregeld en beklonken. Er is vertrouwen en er is verbroedering bij 

de troc én een hoge gunfactor. De troc hield en houdt op het platteland nog steeds de maatschappij bij elkaar.

 

Twee systemen

De eerste handelaren, commerçanten,  kwamen van buiten Mali. Er werd betaald met schelpen, kauri, en later met papiergeld dat werd geïntroduceerd door de Fransen. (de grootouders van Sedou hadden nog potten met kauri’s onder de grond, zie mijn hilarische blog van 23 jan 2016 geld in een pot)

Volgens Baba, zelf Chef de Famille van een familie van minstens 80 personen die allemaal thuis zijn in de troc, waren de Franse kolonialen tegenstanders van de troc. Zij voerden de ambtenarij in en daarmee de bureaucratie. Chefs de Villages (dorpshoofden), marchands (onderhandelaars), de dorpsraden en getuigen moesten vervangen worden door burgemeesters, wethouders, boekhouders, rechters en advocaten. Dat is gebeurt.

Sindsdien zijn er twee sociaal/economische systemen in Mali.

De elite, de regering, de handelaren, de scholen en universiteiten, de ambtenaren, de Ngo’s en alles wat daarbij hoort zitten in het ene systeem. Tenminste als ze in functie zijn. Ik heb velen ontmoet die, als ze eenmaal thuis zijn, hun westerse outfit afleggen, zichzelf overgieten met een traditioneel kruidenwater om de vreemde cultuur af te spoelen en overstappen op hun ‘eigen’ gewoonten. het overgrote deel van de bevolking leeft in het andere systeem. In werkelijkheid kan op het platteland geen burgemeester belangrijke besluiten doorduwen zonder toestemming van de Chef de Village. Zoals geen man een besluit kan nemen over familieaangelegenheden zonder de toestemming van zijn moeder. 

 

Systemen die elkaar verwoesten

Ik denk dat de situatie met de extreme corruptie, de verwarring, en de oplaaiende conflicten waarin Mali zich bevindt in belangrijke mate te maken heeft met de botsing van twee extreem verschillende culturen. Een botsing waarbij de macht van het geld met geweld en gewetenloos sociale systemen verwoest.' Alles van waarde is weerloos' zei de dichter Lucebert al. Maar ook sociale systemen hebben  hun negatieve kanten. De ontwikkeling van het individu wordt tegengewerkt, het sociale heeft altijd voorrang.  Dat rechtvaardigt echter niet om het kind met het badwater weg te gooien. Neem het slechtste van je cultuur en deel het met het slechtste van de cultuur van de ander is in Mali realiteit geworden in de strijd om de macht. 

Wederkerig 

Op Here Bugu nemen we het beste van beide culturen en combineren dat. Ook een soort troc. Wij noemen het : wederkerigheid. Een goed voorbeeld daarvan is één van onze projecten, het fonds Yère Dème, wat zoiets als 'reik elkaar de hand' betekent. Medewerkers, die allen slechts een vergoeding voor hun werk krijgen, kunnen hieruit een som geld vragen. Bijvoorbeeld 

voor zaaigoed voor hun veldje of om een koe of schaap te kopen. Het gaat om iets waarmee  ze kunnen onderhandelen en  hun levensomstandigheden kunnen verbeteren. ( voor medicijnen e.d. kunnen ze terecht bij het noodfonds). Er is een schrift waarin nauwkeurig wordt opgetekend hoeveel ze krijgen en wanneer en in hoeveel termijnen ze terugbetalen. Ik doe de kascontrole als ik hier ben. We hebben veel verschillende projecten op Here Bugu. Koeien, schapen, eigen stukjes grond, de keuken, kippengaas, leren tassen, de smid enzovoort. Elk project heeft periodes in het jaar dat ze verdienen en andere waarin  ze moeten investeren. Er vindt troc plaats tussen de verschillende projecten voordat het geld weer terug in de kas beland en genoteerd wordt. Het voegt iets belangrijks toe aan het leven op Here Bugu. Het voegt toe dat mensen elkaar helpen, op elkaar betrokken zijn en de projecten doorgaan, ook 

in moeilijke maanden. Het heeft lang geduurd voordat ik begreep wat er gebeurde. Intussen vind ik  het een enorm voorrecht om hier bij betrokken te zijn. Geld is voor de mensen van Here Bugu, van Stichting Rondom Baba en voor onze donateurs veel meer dan een betaalmiddel. Wij kiezen ervoor om geld in te zetten om een positieve impact te hebben op onszelf en op de maatschappij, het milieu en de cultuur. Ook dat is wederkerig! Ook dat is 'Troc'. En troc komt altijd bij jezelf terug, daarom heet het zo.

een ontmoeting van verschillende culturen

Na een jaar gaat het een heel stuk beter met de familie van Sekou, de vluchtelingenfamilie die hier vorig jaar met een grote groep anderen strandde. Sekou, in het midden, is de jongen van het been.