Oumou zegt:

Een beeldverslag uit Mali

De president spreekt op de televisie met neergeslagen ogen zijn land toe. "mes chere compatriottes" zegt hij aan het begin van elke zin, ik kondig het aftreden van de eerste minister aan en met hem de regering.

De chaos in Mali is compleet.

Baba en ik gaan ondertussen met de bus naar Bamako om boodschappen te doen en voor de medische controle van Baba. 13 uur duurt de reis deze keer.

Onderweg de gebruikelijke douane passages, behalve wat extra controle lijkt alles nog rustig

Ook de keteltjes water om de benodigde lichaamsdelen te wassen voor het bidden staan klaar.

een flesje fris onderweg

de laatste honderd kilometer naar Bamako zijn moeizaam omdat er een nieuwe weg wordt aangelegd.

Op Here Bugu ondertussen slapen Toubab en Tjakko gezellig naast elkaar na een uurtje stevig robbedoezen op de grens van vechten.

De werklui van Here Bugu eten gemeenschappelijk, het is bijna een ritueel.

Dit is chef Adjoda van Dialangou, de Bella. zij leven in zo'n grote armoe dat ik niet kan begrijpen hoe je dat langer dan een paar weken kunt volhouden. Adjoda dacht dat hij stervende was en liet ons roepen om ons te bedanken voor alles wat we voor zijn volk gedaan hebben. We hopen dat hij nog even blijft leven, stuurden een arts en medicijnen. Naast hem zijn kleindochter die niet van zijn zijde wijkt.

                                                   ernstig luistert ze naar haar grootvader

                   
                                              maar ze kan ook heel lief lachen

Piet, de laatste spruit van de Sedou familie wordt op de rug van Sali gehezen door Oumoe

Kleine Baba, 2,5 jaar een heerlijk kind!

De Salle de Jip, feest, cursus en vergaderruimte krijgt een nieuw rieten dak,

een donatie van de oud collega's van Jip bij Peppermind.

Maama, een nieuwe medewerker op Here Bugu, hij komt 1 dag per week voor het snoeien en verplanten van boom en plant. hij weet alles van medicinale kruiden.

Leeft natuurlijk ook weer met vrouw en kinderen op de rand van het bestaan. Het mes snijdt aan tee kanten, hij verdient bij ons, wij leren veel van hem.

Het nieuwe prachtige pluimvee/viskweek project in wording, met plek voor slacht en legkippen, een vijver voor vis, eenden, ganzen, konijnen, een waterzuiveringsinstallatie. Kan afgebouwd worden en operationeel als we de fondsen vinden die financieel helpen.

 de uitgegraven vijver, wordt bekleed met natuursteen en verbonden met twee kanaaltjes met een bassin  buiten het terrein voor akker bevloeiing. Er komt nog een watertoren met pomp/zonnepanelen, Ins'Allah

Tenslotte Baba in Bamako in de boekwinkel op de markt waar we boeken hebben gekocht voor de kinderen van de eerste en tweede klas, lezen, schrijven, rekenen.

Laatste nieuws is dat uit de labartorium onderzoeken is gebleken dat Baba praktisch genezen is. Een wonder in 8 maanden volgens de behandeld arts gezien de levensbedreigende situatie waarin hij zich 8 maanden geleden bevond.

het "Here Bugu Schapenconflict"

Boerin in Afrika
Toen we twee jaar geleden op Here Bugu begonnen hamerde ik er bij Baba voortdurend op dat we ook zelf moesten gaan verdienen. Op een dag kwam hij met het plan schapen te kopen. Want schapen vermeerderen zich vanzelf, je geeft ze wat te eten en je verkoopt ze voor een hogere prijs. Logisch leek me. Eigenlijk vind ik geiten leuker, een stuk intelligenter ook, maar vooruit we gaan beginnen met schapen. Ik zei hem wel dat ik er geen verstand van had, ben in mijn jeugd wat dieren betreft niet verder gekomen dan de kinderboerderij van Artis, maar dat het me een goed plan leek. Baba verzekerde me dat de beste kwaliteit schaap diegenen waren met een platte kop, grote oren en grote ballen.

Met zijn vriend Alaissan, kleermaker van beroep maar in zijn vrije tijd schapenkenner, bezochten we verschillende veemarkten waar ik een studie begon in schapeballen totdat Baba me met afgewend hoofd gegeneerd vroeg daarmee op te houden omdat het teveel in de gaten liep. We reden ook nog helemaal naar een veemarkt van de Toeareg bij Douentza om er daar achter te komen dat het die dag kamelendag was.
Maar uiteindelijk hadden we er dan toch vijf (overigens zien schapen er in Mali uit als bij ons geiten, ze hebben geen wol) en ze liepen vrolijk rond op Here Bugu. Achteraf gezien was het de start van Here Bugu als boerderij en van mij als boerin. Inmiddels ben ik door het schapenavontuur meer door de wol geverfd dan toen ik begon maar daarover later.

het onderhoud
De schapen bleken dol op alle jonge boompjes en groente uit de moestuin en aten sneller dan wij konden planten. Verder aten ze ook alle zwarte rondslingerende plastic zakken op waardoor Here Bugu netjes opgeruimd werd maar ze zelf om de beurt op sterven na dood door hun poten zakten van de maagpijn. Verder bleken ze elke week ingezeept te moeten worden met huishoudzeep om ze te ontdoen van teken en ander ongedierte.

Ze moesten regelmatig gevaccineerd worden en ontwormd. Toen de moestuinen na lang gedoe eindelijk omheind waren en wij van onze verse sla konden genieten bleken de schapen ineens wandelende karkassen. Totaal ondervoed, hoewel Baba bij hoog en laag volhield dat ze zo mager waren omdat er teveel gepaard werd:
“Dat is heel vermoeiend voor de rammen” zei hij bloedserieus, “daar worden ze zo mager van”. Ik keek naar zijn ranke gestalte en vroeg of dat bij Malinese mannen ook zo was. Hij antwoordde dat dat iets gecompliceerder lag.

geen eten, dan maar de boom in

eindelijk voer

de kudde
Maar goed, na een jaar hadden we, na een paar miskramen, eindelijk een scharminkelig lammetje. Desondanks bood onze "kudde" nogal een zielige aanblik waar ik, wonende op Here Bugu, dagelijks mee werd geconfronteerd.

En zo ontstond zoetjesaan tussen Baba en mij het “HERE BUGU SCHAPENCONFLICT “.

Elke dag wachtte ik Baba op om hem te vertellen welk drama zich nu weer had voltrokken en rekende ik hem voor hoeveel het allemaal wel niet kostte, hoe hij dacht dat we dat moesten betalen, dat hij helemaal niets van schapen wist, dat ik de hele dag maar tegen die zielige schapen moest aankijken terwijl ik al niet van schapen hield, dat als alle projecten zo verliepen we wel op konden houden, dat hij niet snapte hoe je een project moet runnen enz.

Baba verweet mij dat ik als een echte Europeaan altijd maar aan geld dacht, dat ik niet kon leven met de realiteit van de dag, dat ik niet snapte dat elk project zijn tijd nodig heeft en dat Allah alles voorbestemd heeft, dat ik me niet kon aanpassen aan de Malinese leefwijze, dat ik hem als man zijnde niet respecteerde, wat ik wel hoor te doen omdat ik als vrouw zijnde uit de rib van de man gemaakt ben en dus ondergeschikt, dat ik overal een probleem van maakte zelfs als er geen probleem was enz.

Mouton
Uiteindelijk werd het franse woord voor schaap, “mouton” op Here Bugu, plaats van vrede, door de medewerkers nog slechts fluisterend uitgesproken en al helemaal niet in onze aanwezigheid.
Er moest iets gebeuren.

De dood
Dus op een ochtend zat ik klaar met mijn financieel schapenjaaroverzicht en zei ferm dat ik besloten had om de schapen te verkopen. Baba keek heel ongelukkig en aangedaan. Hij zuchtte diep en zei: “maar we hebben de schapen nooit genomen om er geld mee te verdienen”.

"Adem in, adem uit" zei ik tegen mezelf

“Elke Malinees die het zich kan veroorloven heeft één of meer schapen”, vervolgde Baba zacht. “Want elke nacht doolt de dood rond tussen de mensen om zijn slachtoffers uit te zoeken. Als hij bij je langs komt en het is nog niet je tijd dan offert een schaap zich op en tref je hem ’s morgens dood aan. Schapen zijn offerdieren. Jij bent heel kostbaar voor Here Bugu, daarom zijn onze schapen belangrijk, belangrijker dan geld. Als ik dat van te voren verteld had dan had je dat niet begrepen en hadden we geen schapen gehad”.

Einde verhaal?
Nee! Door het voortslepende HERE BUGU SCHAPENCONFLICT waarin al mijn frustratie over samenwerking met Malinesen zat opgesloten was ik emotioneel behoorlijk uit balans geraakt.
Dezelfde avond, werd ik ziek. Bij het extreme klimaat in Mali merk je direct de sterke invloed die emoties op je lichaam hebben. Ik kreeg hoge koorts en lag de hele nacht ijlend te woelen in bed. De volgende ochtend was de koorts gezakt en net toen ik uitgeput genoot van de eerste slokjes water kwam Sedou mijn kamer binnenstormen.
“Yvonne, het grote moederschaap is dood”. Alhamdelalai, Allah is groot, Dieu merci, je bent gered”.

een businessplan
Toen ik hersteld was maakten Baba en ik een "Here Bugu schapenplan". De schapen werden geoormerkt en tijdelijk met een herder meegegeven. Intussen bouwden we op Here Bugu een stal voor de schapen, de ezel en het paard die ’s nachts graag gezelschap hebben. We namen een abonnement op de dierenarts die nu elke week langskomt en hun gezondheid controleert. De knecht Mamadou is verantwoordelijk en in het magazijn ligt een voorraad voer.
Inmiddels zijn er zeven schapen en verschillende lammetjes op komst. De grote “magere” ram hebben we van zijn taak ontheven. Hij is geofferd voor het Tabaksi feest afgelopen maand.

de moraal
Met Malinesen samenwerken vraagt geduld, vertrouwen en vooral de bereidheid om de effectiviteit en opbrengst van een project langs een andere meetlat te leggen dan de onze, namelijk langs een Afrikaanse meetlat.

vrede

Sjors en Sjimmie

Toen ik nog les gaf op Hogeschool Helicon in voordrachtskunst en stemgebruik deed ik wel eens de volgende oefening met studenten. Gedurende 15 minuten loop je door de ruimte. Daarbij raak je voorwerpen aan of wijst ze aan en geeft ze hardop een andere naam. Tegen een tafel zeg je bijvoorbeeld: dit is een bloem. Tegen een lamp: dit is een fiets enzovoort. Je moet het goed overtuigd doen. Na 15 minuten of wat langer sluit je even je ogen en dan kijk je rond.

dit is een bloem

Voor een kort moment zie je de wereld als nieuw, helder, fris  en met scherpe contouren.

Wat er gebeurt is, is dat je het begrip even losgekoppeld hebt van het voorwerp en daardoor onbelast waarneemt. Je bent als het ware voor een kort moment weer nieuw op de wereld en onbevangen.

Ik ontdekte dat het geen ongevaarlijke oefening is. Enkele studenten raakten totaal de kluts kwijt. Wanneer je  gevoel van welbevinden in hoge mate gekoppeld is aan begrip en voorstelling en in veel mindere mate aan waarneming en contact met je eigen lichaam kun je door deze oefening nogal gedesorienteerd raken.

Het begint in de kindertijd bij het leren van een taal. Impliciet wordt je wereldbeeld gevormd door de woorden waarmee de dingen benoemd worden. Het is een verschil of je bloem zegt tegen een bloem, of fleur, blume, flower of fileri. Of je boom zegt, arbre of tree tegen bomen. Of je tegen een vlinder papillon zegt of firifirini. Of je "ik" zegt of "I".  Dik of belebelebela.

Naast de taal zijn de vele beelden waarmee je volgestopt wordt. Met welke beelden zijn wij opgegroeid en met welke beelden de kinderen van nu? Zit er schoonheid in of cynisme, werkelijkheid of karikatuur. Mogen we zelf de wereld inkleuren of worden we voorgeprogrammeerd?

In dit kader realiseerde ik mij de plaatjes over zwarte mensen uit mijn jeugd. Ik was verslingerd aan Sjors en Sjimmie en Kuifje. (Donald Duck mocht ik om de een of andere reden niet lezen). Wel de volkenkundige boeken van mijn vader over negers met houten bordjes in hun onderlip en botjes door hun neus.

Sjors en Sjimmie

Kuifje in Aftika

Later kwamen daar andere beelden bij: slavenhandel, kolonisatie en ontwikkelingshulp.

een slavenschip op weg naar Nederland

Ook Malinezen hebben zo hun beelden van "blanken" die diep in het bewustzijn verankerd zijn. Ze zijn rijk, ze hebben macht, ze weten alles beter en hebben altijd gelijk, ze huilen snel, hebben altijd haast, ze zijn schrikachtig en respectloos om maar een paar noemen.

Voor ontwikkeling is nodig dat je bereid bent  om " je wikkel eraf te halen", te ont wikkelen. De wikkel waarin je ingepakt zit en die de bril is geworden waar doorheen je naar de wereld kijkt los te durven laten.

Als je kippig bent en je bril afzet is eerst alles wazig. En heel langzaam ga je nieuwe contouren onderscheiden, nieuwe kleuren en nuances zien. 

Voor ontwikkeling  moet ik bereid zijn mijn oordelen over het leven los te laten, mijn oordelen over mezelf en over anderen te laten vallen. En ervoor zorgen dat ik me niet meteen vastklamp aan nieuwe.

Op Here Bugu  is elke keer opnieuw de vraag aan de orde:  wat verstaan wij, samen, onder ontwikkeling en niet wat is het westerse/ malinese  plaatje van  ontwikkeling.
En, dat moet ik erbij zeggen: we doen ons best maar het is niet makkelijk.

Vaak wordt ons de vraag gesteld hoeveel mensen er betrokken zijn, hoeveel putten geslagen, gebouwen gebouwd, kinderen op school. We tellen en meten regelmatig, In ieder geval meer dan duizend mensen, meer dan 7 gebouwen, 2 putten, meer dan 40 kinderen op school. We tellen de inkomsten en de uitgaven, we meten de opbrengsten.

Tellen en meten zijn belangrijke instrumenten om een beeld te krijgen. Maar om "ontwikkeling" te meten heb je andere instrumenten nodig. Kippige ogen, vertrouwen, een helder hoofd, een liefdevol hart.........

In voorbereiding op het  Kerstfeest  dat ik hier vaak alleen gevierd heb, heb ik mezelf de laatste jaren  oprecht de vraag durven stellen wat ik nodig heb voor een Kerstgevoel, voor een mooi Kerstfeest.
Ik herinner me nogal wat Kerstfeesten waarbij ik van te voren zo hard bezig was met "op wikkelen" dat op het moment supreme" de "ont wikkeling" niet wilde komen.

Wat hebben we nodig om een Kerstfeest een  Kerstfeest te laten zijn?

Wat hebben we nodig om gelukkig te zijn?

Kanaga  uit de Dogon. De echte betekenis van het woord Kanaga ligt bij de Hogon, de spriritueel leider in de Dogon, en er zijn verschillende uitleggen.
Volgens Sedou zegt de eerste:dit is mijn territorium
                       zegt de tweede: het leven is zacht
                          zegt de derde: we doen alles samen. 

Ik wens iedereen, overal, in welke omstandigheid dan ook,  een mooie voorbereiding
op de Kerst toe en vrede in je hart.
We danken  iedereen die meehelpt Here Bugu te realiseren en mensen nieuwe kansen te geven uit de grond van ons hart.
yvonne

De lokroep van de woestijn

Within every woman
there is a wild and natural
creature, a powerful force,
filled with good instincts,
passionate creativity,and ageless knowing.
Her name is Wild Woman,but she is . . .
       an endangered species.
women who run with the wolves

Mijn zus maakte me erop attent dat er in de 19e eeuw wel degelijke vrouwelijke ontdekkingsreizigers waren die op weg gingen naar Afrika. Onder andere een zekere Alexandrine Tinne uit Den Haag.
Zij moet een ongelooflijke vrouw zijn geweest en voor de liefhebbers is het interessant haar verhaal te lezen http://www.historici.nl/Onderzoek/Projecten/DVN/lemmata/data/Tinne 

alexandrine links met haar moeder in het midden

Het meest opzienbarend is hoe ze de leden van haar reisgezelschap, waaronder haar moeder, die onderweg overlijden, in 4 doodskisten met zich meesleepte.

Ze was echter niet op weg naar Timbouctou dus in dit kader telt ze niet mee.

                      

                                                       *****************

Twee eeuwen later, om precies te zijn in 2004, beginnen de eerste woestijnoefeningen van Yvonne uit Den Haag.

De eerste reis gaat naar Zuid Marokko aan de noordelijke rand van de Sahara samen met haar tweede echtgenoot. Na een  nacht in het hete zand, begeleid door het gedrum van de Touaregs zitten ze 's morgens aan het ontbijt. Het wordt  duidelijk dat haar man haar liefde voor ontberingen, zand en Touaregs niet met haar deelt.

Bij Zagora, aan de rand van de Sahara staat een bord: Timbouctou 52 dagen.

Ze had nooit geweten dat Timbouctou echt bestond maar besloot meteen dat ze daar naartoe wilde, liefst achterop een kameel bij een Touareg.

Begin 2005 maakt ze haar eerste echte woestijnreis op een kameel in de Sinai. Tien dagen trekt ze met een groep door het oud testamentische landschap en ze weet dat dit het begin is van een veel groter  avontuur.

In 2006 gaat ze drie maanden op reis, voor het eerst helemaal alleen. Ze reist nog een keer per kameel door de Sinai. Daarna bezoekt ze het oase dorp Siwa in de westelijke woestijn van Egypte. In Siwa gaan alle vrouwen gesluierd met drie sluiers opdat niemand behalve hun man in het donker, hun gezicht ooit zal waarnemen. Op een fiets trekt ze deze keer door de omgeving.

In mei van dat jaar arriveert ze in Mali en ontmoet Baba. Ze besluiten Stichting Rondom Baba op te zetten om  Baba de kans te geven een project op te zetten ter verbetering van de situatie van de arme bevolking rond Mopti.

Maar voordat het land gekocht wordt waarop Here Bugu als ontwikkelingsmodel van start gaat maken ze samen  in de loop van twee jaar  verschillende reizen. Te voet, per brommer, per bus, pinasse (kano) en 4 wheeldrive trekken ze erop uit. Baba wil Yvonny (zoals ze hier genoemd wordt) laten kennis maken met zijn land.

Timbouctou blijkt onder handbereik te liggen slechts 700 km. van Mopti.
"Ik wil naar Timbouctou " zegt ze tegen Baba. En zo geschiedde in het jaar 2008
                               
                                       *************************************

 Op een ochtend komt Baba me 's morgens vroeg ophalen met een 4wheel drive met chauffeur. Hij glundert. "Jij wil avontuur" zegt hij, " je zult het krijgen".

Ik stap in. De auto is een oude rammelkast, de vering in de stoelen heeft het allang begeven. Voorin zit nog een andere passagier, een Chinese vrouw, ook zij wil naar Timbouctou. Ze heeft  een grote koptelefoon op.  Ze reist alleen door Mali maar spreekt geen frans en ondervind voortdurend moeilijkheden.. Ergens onderweg heeft ze besloten geen woord meer te wisselen en met luide chinese muziek op haar oren verder door het land te trekken. Gedurende de eerste helft van de reis voltrekt zich een oorlog tussen haar en de chauffeur over wiens muziek luider is, haar koptelefoon of de autoradio.

De chauffeur blijkt geen autopapieren te hebben en ik ontdek dat ik mijn paspoort vergeten ben. Omdat er veel controle onderweg naar Timbouctou is, politie, douanes, militairen, besluit de chauffeur al gauw de geasfalteerde weg te verlaten en de reis off road voort te zetten zonder zijn snelheid te verminderen. Om de een of andere reden heeft hij de pest in.

Achterin de auto rollen en vallen Baba en ik voortdurend bovenop elkaar. Alhoewel we al twee jaar met elkaar optrekken en onderweg 's nachts in de meest extreme omstandigheden samen op een matje overnachten, raken we elkaar nooit aan. In de Afrikaanse, traditionele  cultuur, raken mannen en vrouwen elkaar niet aan.

De eerste keer dat we samen sliepen lagen we in de smalle buik van een kano. Onder in de kano lagen takkenbossen, daaroverheen was een plankier gemaakt waar net plaats genoeg was voor twee personen. Omdat de boten altijd lek zijn en er 's nachts niet gehoosd wordt lopen ze 's nachts vol water en kruipen de kakkerlakken uit de takkenbossen omhoog. We lagen als lucifertjes in een doosje met dien verstande dat Baba andersom was gaan liggen, dat wil zeggen met zijn voeten voor mijn gezicht. In het stikdonker werd ik wakker doordat er iets over mijn gezicht bewoog. Ik schrok zo dat ik onbedaarlijk begon te gillen waarop ik een luide plons hoorde. Het bleek dat de boot vol water was gelopen en onze matras in het water lag. Baba wist niet hoe hij mij wakker moest maken zonder mij aan te raken en kriebelde met een lap over mijn gezicht. Toen ik hysterisch gillend overeind sprong begon de boot te wiebelen en hij schrok  zo dat hij overboord sprong het ondiepe water in. 
We zetten de nacht voort op een matras op de oever. Toen Baba  weer omgekeerd naast me ging liggen vroeg ik hem waarom hij dat deed. Hij keek me met grote ogen aan en zei: dat doe ik uit respect. Ik legde hem uit dat ik het respect van zijn voeten niet zo kon waarderen en van die tijd af slapen we gewoon naast elkaar.

De reis naar Timbouctou ondertussen verloopt niet voorspoedig, precies zoals het hoort.

Mansa Musa en het sprookje van Timbouctou

Er was eens lang geleden een koning. Zijn naam was Mansa Musa (koning Moussa) en hij leefde in de 14^e eeuw. Hij regeerde over een heel groot rijk, Mali,  dat zich uitstrekte over het grootste deel van West Afrika. Al het land tussen de westkust van huidig Senegal. Mauritanië, Ghana en Cote d’ Ivoir tot aan de woestijn van de Sahara behoorde tot dit rijk. Het was verdeeld in 14 provincies of koninkrijken. Er waren 400 steden met verschillende religies.

Mansa Musa werd koning omdat zijn voorganger hem had aangewezen als zijn plaatsvervanger voor de tijd dat hij op reis was.

Deze koning wilde namelijk niet geloven dat het onmogelijk was om de rand van de oceaan te bereiken die de aarde omringt. Hij stuurde tweehonderd boten vol mannen, en andere boten vol goud, water en voorzieningen, genoeg voor meerdere jaren, op weg. Hij beval de kapitein niet terug te komen tot het doel was bereikt of de voorraden op waren. Lange tijd bleven ze weg en tenslotte kwam slechts één boot terug. Op de vraag van de koning wat er gebeurt was antwoordde de kapitein: lang hebben we gevaren totdat we in het midden van de oceaan een massief stromende rivier zagen. Mijn boot was de laatste, de boten voor mij vergingen in de grote draaikolk, niets zag ik meer van ze terug. Ik zeilde terug om u dit te vertellen. Maar de koning wilde hem niet geloven. Hij gaf opdracht 2000 boten uit te rusten voor hem en zijn mannen en nog duizend boten voor water en voorzieningen. Hij gaf het regentschap aan Mansa Musa voor de duur van zijn afwezigheid en vertrok om nooit meer terug te keren of een teken van leven te geven.

Mansa Musa werd dus de koning. Hij had vele namen zoals koning der koningen, keizer van het Malinese rijk, emir van Mali, Heer van de goudmijnen, de Leeuw van Mali. Zijn vermogen wordt geschat op 400 biljoen dollar en daarmee was hij de rijkste man op aarde ooit.

Als devoot Moslim ondernam hij een pelgrimstocht naar Mekka in 1324.

Zijn karavaan telde 60.000 mensen waaronder 12.000 slaven. 500 daarvan droegen elk 4 baar goud, de rest droegen kleding en tenten  en proviand. Zijn vrouw had 500 dienstbodes bij zich. Voorop liepen herauten, gekleed in zilver met een gouden staf. Er waren paarden en kamelen die tussen de 25 en 130 kilo goud elk droegen. Hij had 10.000 stukken bagage bij zich waaronder vele cadeaus. Onderweg deelde hij goud uit aan de armen die hij tegenkwam.

Hij handelde met goud om er souvenirs en kunstwerken van te laten maken. Ook wordt verteld dat hij elke vrijdag een moskee liet bouwen.

Toen de Mansa in Cairo arriveerde spendeerde hij zoveel goud dat de markt in elkaar zakte en de prijs devalueerde voor de volgende 100 jaar. De prijzen van goederen en waren schoten omhoog door de nieuw ontstane rijkdom onder de lokale bevolking. In een poging dit te herstellen kocht de Mansa tegen hoge rentes  weer goud terug van de speculanten.

Een neveneffect van zijn actie was ook dat hij indirect financiële onderbouwing gaf voor de Italiaanse renaissance.

Met deze hele onderneming zette hij Mali letterlijk op de kaart en iedereen over de hele wereld sprak over deze koning uit Timbouctoe. Mali werd een economische wereldpartner tot in de late Middeleeuwen.

de terugweg omgeven door geleerden

Op zijn lange terugtocht nam hij wetenschappers, architecten, kunstenaars en moslimgeleerden mee en Timbouctou werd een centrum van handel, cultuur en Islam. Universiteiten werden gesticht in Timbouctou, Djennee en Segou. Er werd godsgeleerdheid, astronomie, en wiskunde onderwezen hetgeen leerlingen uit het midden oosten en heel Afrika aantrok. De Islam werd verspreid via de universiteiten en markten..

Hij bouwde beroemde moskeeën, universiteiten, paleizen, een bibliotheek voor de oude geschriften alles versierd met zilver en goud.

bibliotheek Timbouctou

universiteit

Nog lang na zijn dood bleef Timbouctou een centrum van Islamitische cultuur dat geleerden, artiesten en dichters aantrok.

Het verhaal over de geheimzinnige stad van goud bleef nog eeuwen nagonzen ook toen de splendeur al af begon te nemen.

Frankrijk en Engeland wilden absoluut weten waar dat mysterieuze Timbouctou wel lag om er hun profijt van te kunnen trekken. Gedurende lange tijd stuurden zij ontdekkingsreizigers erop af die onderweg jammerlijk aan hun eind kwamen en Timbouctou nooit bereikten.

op zoek naar Timbouctou

Mango Park was een Schotse ontdekkingsreiziger
maar daarover morgen