Op de weg van Mopti naar Sevare valt gemiddeld één dode per dag. Het is een drukke weg waarover vooral door de vele motorfietsen hard en onverantwoordelijk gereden wordt en veel auto's en vrachtauto's niet voldoen aan de eisen voor normaal wegverkeer. Bovendien heeft niet iedereen een rijbewijs. De politie, die alom tegenwoordig is, controleert maar over alles valt hier te onderhandelen dus dat lost niets op. Vooral ’s nachts is het gevaarlijk. In het donker zie je de ezelkarren moeilijk en vrachtauto’s die zonder reflectoren aan de kant van de weg staan zie je pas op het laatste moment.
.JPG)
de bekende taxibusjes
de slager
met eten voor de schapen doe ik ook mee in het straatbeeld en oogst alom bewondering
Er zijn in Mopti en Sevare geen stoplichten maar wel rotondes, “ rond points”. Deze bevinden zich op een kruising van twee wegen. Omdat de wegen niet zo duidelijk afgebakend zijn zoals bij ons, en er ongeveer in het midden van de kruising een ronde steen ligt, vergeet ik wel eens om er omheen te rijden en sla gewoon linksaf of ga rechtdoor en passeer de steen aan de verkeerde kant. Dat is een doodzonde. Meteen hoor je een snerpend fluitje want een “rond point” is heilig en op elk “rond point” zitten 3 agenten onder een afdakje te koekeloeren of je wel netjes om de steen heen rijdt. Een paar maanden geleden beklaagde ik me erover bij de burgemeester toen hij hier weer eens op bezoek was. Ik neem aan dat ik niet de enige was die moeite had om de “rond points” te herkennen. Want wie schetst mijn verbazing toen vorige maand op de twee belangrijkste “rond points” een kunstwerk onthult werd van een lokale pottenbakster. Een hoge aardewerken vaas is vastgemetseld op de ronde steen. Op de vaas staat aan de ene kant “welkom” , en aan de andere kant met grote letters : “Intelligente hoofden beschermen zichzelf”. Elke keer als ik het “rond point” nader weet ik nu al van verre: als ik de intelligentie nou maar links laat liggen dan komt het met mij in Mali wel goed.
De seizoenen
Het is april. Al dagen blijft de zon verstopt achter een dicht wolkendek. De thermometer wijst wel 40 graden. De lucht is verzadigd van stof en schoeit op de huid. We ademen alleen maar het fijne stofzand. Al drie nachten heeft een keiharde noordoostenwind me letterlijk van het dak afgewaaid. Ik probeer het zo lang mogelijk vol te houden want op het dak geeft de wind nog een klein beetje verkoeling. Maar vannacht, rond drie uur, dreigde de wind me met matras en al van mijn bed te lichten. De rest van de nacht breng ik door in de hangmat op het terras terwijl de wind op orkaankracht voortraasd, bakken zand uit de woestijn het huis en mijn poriën inblaast en takken van de bomen afrukt.
’s Morgens is het hele huis verandert in een zandbak, alles, werkelijk alles, zit onder het fijne stofzand.
En elke ochtend begint Sedou met opgewekt humeur en een mondkapje voor met een grote lap op alles te slaan om het te ontzanden. Ondertussen heeft hij me vanochtend uitgelegd hoe het nou precies zit met de seizoenen in Mali.
Sedou, die de volgorde van de namen van de maanden niet zo goed kent, heeft me het als volgt uitgelegd:
Er zijn drie “koude” maanden ( december, januari, februari, ongeveer zoals Z.Frankrijk in de zomer, yv.), Overdag is het warm, ’s nachts lekker koel. Dan 3 maanden hitte. Tijdens de hitte zijn er 7 sterren die samen aan de nachtelijke hemel staan. Maar die gaan dan slapen in de aarde, dat wil zeggen ze verdwijnen achter de westelijke horizon. Voordat ze gaan slapen waait er 7 dagen een keiharde noordoosten wind die het zand uit de Sahara over Mali strooit. Het is bloedheet terwijl de wind zelf koel is. Op het platteland en in de woestijn is het gevaarlijk, nieuwe zandduinen ontstaan, mensen en kinderen verdwalen en komen om van de dorst als ze op zoek zijn naar hun dieren. Veel mensen gaan dood door longontsteking door het ingeademde stof. Dan gaan de sterren 40 dagen slapen in de aarde. Het wordt steeds heter. Na 40 dagen worden de 7 sterren weer wakker en komen aan de oostelijke hemel weer uit de aarde omhoog. Maar eerst waait weer 7 dagen de verschrikkelijke wind en legt alles weer onder een laag stof. Dan begint het regenseizoen. De harmatan komt uit het zuiden. De harmatan is een gloeiend hete, onberekenbare wervelwind die alles losrukt wat vastzit. Maar hij brengt regenbuien, onweer en bliksem. Soms wordt het midden overdag aardedonker, iedereen zoekt rennend een veilig heenkomen. De aarde, die tot op een meter diepte gloeiend heet is, kan het water niet opnemen. Het droge zand verandert in natte leem, de wegen worden sloten en de akkers veranderen in moerassen. Iedereen trekt naar buiten om met hakbijlen, ploegen met koeien en ezels het land te bewerken. Het is vochtig heet maar de hitte stijgt dit keer op vanuit de aarde na elke regenbui. Gierst, rijst, maïs en groenten worden gezaaid. Het land wordt heerlijk groen. Dan komt de oogsttijd en de muggen. Veel mensen gaan dood door de malaria.
De laatste jaren is alles een beetje in de war. Soms lijkt het of de seizoenen door elkaar heentuimelen.
Vorig jaar om deze tijd ging ik naar Ghana om verkoeling te zoeken in de zee. Dit jaar kom ik naar Nederland. Ik heb visieoenen over het eten van verse groenten, dagenlang op een boot zitten in de frisse, schone wind, slapen zonder stof onder een deken en vooral de frisheid, de bloemen, zwemmen, douchen met koel, schoon water, Nederlands praten, mijn kleinzonen zoenen, mensen omarmen...... nog 2 weken.
