Morre droomt van een schaap

Vanaf begin april begint de grote hitte en doet de Sa-hel zijn naam eer aan. Als je foto’s van Here Bugu ziet, zou je het niet zeggen. Het ziet er groen en fris uit, bomen bloeien of dragen vruchten zoals de grote mangobomen. Maar de temperaturen stijgen naar ver boven lichaamstemperatuur tot 47 graden overdag en misschien nog hoger binnenkort. De grond wordt heet, droog en stoffig, een harde föhn blaast vuil zand door alle kieren en gaten en schroeit ogen en huid. Ratten, muizen en slangen ontvluchten de dorre, kale vlaktes om ons heen en zoeken een goed heenkomen op Here Bugu. De waterpompen draaien lange uren en het water in de putten zakt naar het laagste punt. Overdag op het land werken in de volle zon is bijna niet meer mogelijk, iedereen zoekt zoveel mogelijk de schaduw onder de bomen.

Moringa
Hoe wonderlijk is het dan dat bij dit alles de Moringaboompjes, zij aan zij hun lichtgroene, fluwelige blaadjes blijven produceren. Blaadjes die ongelooflijk rijk zijn aan mineralen en vitaminen. Ze worden geoogst, gewassen en gedroogd met de grootste zorgvuldigheid en overal hangt de geur van Moringa. Ondanks ons gevecht met tekort aan water (de moringa gaat vóór en menige avond is douchen niet meer mogelijk na een lange hete dag) gaat de productie door en veel mensen vinden de weg naar Here Bugu om het kostbare poeder hier te kopen. En terecht want het dagelijks innemen van het poeder van de blaadjes van de “wonderboom” geneest en versterkt het lichaam merkbaar.

Droom van Morre
Maar door de hitte lopen de gemoederen soms hoog op en Morre, onze tuinman, droomde dat het tijd was om ritueel een schaap te slachten en “benedictions”, zegeningen, af te roepen om het evenwicht te herstellen. Zoiets doe je niet alleen, het moet met de hele gemeenschap en iedereen eromheen. 

Hutje werd bij mutje gelegd van hun karige inkomsten en aan Baba en mij aangeboden met de vraag of we meededen. Mijn suggestie dat Morre misschien honger had gehad en daarom van een schapenbout droomde, toonde weer eens aan dat ik nog steeds niets begrepen had van de religieuze betekenis van dromen. Het moest een feest worden en ook de organisatie daarvan zouden ze in eigen hand nemen. 

Voorbereidingen
Afgelopen zondag was het zover. De zaterdag ervoor kwamen ze allemaal en werkten de hele dag in de ongelofelijke hitte aan het schoonmaken van Here Bugu en ook nog aan de smerige zandpaden met plastic afval rondom. Vol verbazing liep ik rond. Toen we hier begonnen, kenden ze het verschil niet tussen afval en geen afval, tussen schoon en vuil, tussen troep en orde. En nu, er werd niet alleen schoongemaakt door mannen, vrouwen en kinderen maar ook “gezellig” gemaakt. De vele houten sculpturen die onze houtbewerker maakt werden overal met zorg neergezet, overal zitjes met tafeltjes en stoelen die ik nog nooit gezien had maar die ze zelf gemaakt hadden.

Morre was ordehandhaver en stond al heel vroeg klaar bij de poort

Zondagochtend begonnen de vaste bewoners om vijf uur met het bewateren van de grond om het stuifzand tegen te gaan en Baba en ik hadden inmiddels begrepen dat het feest een veel grotere omvang ging krijgen dan vermoed. Uit Mopti werden teilen met gekookte rijst aangevoerd, het arme schaap arriveerde plus geroosterde bouten van andere schapen, enorme teilen water werden aangelengd met sap van gember en rode hibiscus tegen de dorst want water alleen helpt niet. En de gasten stroomden binnen. Op het heetste van de dag was Here Bugu vol en waren alle schaduwplekken bezet.

vrouwen en mannen apart, zo is het nu eenmaal maar iedereen hielp om er een mooi feest van te maken en daarbij wordt wel samengewerkt. Ook enkele dappere vrouwen deden mee aan spelletjes. (het is niet zo dat ze niet mogen, ze voelen zich het meest veilig in hun traditionele rol maar langzaam verandert ook dat)

Sjoelbakken
Mijn bijdrage was dat ik voor het vermaak zou zorgen. En hoe eenvoudig kan dat zijn na jarenlange ervaring op Koninginnedag. Sjoelbakken, blikje gooien en ringwerpen bleken favoriet bij iedereen. Tussen dat alles door werd ook nog gebeden in groepen van twintig, kaart en dam gespeeld en vermaakten de kinderen zich in het pierenbad.

jong geleerd, oud gedaan

ringwerpen

sjoelen

Samenwerkingsoefeningen
Om 4 uur besloten de medewerkers van Here Bugu op de grote open ruimte een demonstratie te geven van de oefeningen die we elke ochtend in de kring doen. Oefeningen om de samenwerking te bevorderen. Diep geroerd stond ik te kijken naar de ernst en trots waarmee ze de oefeningen deden en tenslotte de verbaasde toeschouwers uitnodigden om eraan mee te doen. Wantrouwen en schroom over zo iets “vreemds” in hun cultuur en religie werd overwonnen in het gezamenlijk lopen van een lemniscaat.



Daarna werd in de kring iedereen bedankt, Baba hield een vurig pleidooi over Here Bugu. Onder de gasten bleken ook enkele “belangrijke” mensen te zijn uit Mopti, die zeer on-malinees op hun vrije zondag zonder escorte en poeha waren gekomen om Here Bugu te leren kennen. Ook zij hadden meegedaan aan alle spelletjes.
Tenslotte kreeg ik een cadeau aangeboden. Een houten klomp met “spikes” vanwege mijn moed, volharding en mijn strijd voor vrede.

Het was een bijzondere dag
Eigenlijk was, voor zover Baba en ik wisten, niemand uitgenodigd, het was een spontaan feest. Dus we hebben ook veel mensen teleurgesteld die niet op de hoogte waren. Dat moet worden goedgemaakt. Gelukkig was al samen met het Malinese bestuur besloten om in november een echte open dag te houden, dit was een goede vooroefening.

Vanochtend toen ik wakker werd was alles opgeruimd, de waterpompen draaiden weer, (geen douche gisteravond, al het water was op tot de laatste druppel) en in de maandagochtendvergadering kwamen alle verhalen los over het Here Bugu feest dat anders was geweest dan mensen ooit hadden meegemaakt, een feest waar iedereen gelijk was.

Nog zeven dagen en dan vertrek ik weer naar Nederland. Ik verheug me en tel de dagen, de hitte wordt me teveel en ik verlang naar mijn kinderen en kleinkinderen. Afgelopen vier maanden hebben we samen heel hard en gestructureerd kunnen werken, nu weer een periode zonder mij en volgens mij verheugen ze zich erop.