BaBaBlog: Zaaien en planten op Here Bugu en eenden die slangen opblazen

Here Bugu woonhuis

De nacht van de vallende sterren.
Het is acht uur ‘s avonds en ik lig op het dak onder mijn klamboe. In de regentijd dalen en rijzen de temperaturen soms aanzienlijk binnen een uur. Vlak voor de storm en de regen wordt het ondragelijk heet en klam. Deze avond is het weer zo ver maar ik ben toch op het dak gaan liggen omdat het de nacht van de kometen en vallende sterren is en de nachtelijke hemel nog helder. Het is broeierig heet en het lijkt wel of ik in een tropisch oerwoud lig. De kikkerkoren zijn oorverdovend. Er zijn koningskikkers en werkkikkers, vrouwenkoren en mannenkoren en allemaal hebben ze een ander soort kwaak. Dan zijn er nog de hele grote nesten in de eucalyptusbomen met de wevervogels. Die vliegen de hele dag af en aan met doorntakjes om de nesten te repareren. ‘s Nachts hebben ze denk ik echtelijke ruzies en vliegen krijsend het nest uit. Ook de ezels laten zich niet onbetuigd en af en toe snateren de eenden luidruchtig. Overdag lopen de drie eenden, altijd met zijn drieeen, gezellig keutelend over het terrein. Maar ’s nachts veranderen ze in jagers en vangen ze slangen. Ze zoeken de slangen op die tussen de planten kronkelen en als er een aanvalt dan steken ze razendsnel hun snavel in hun opengesperde bek en blazen hem op. ’s Morgens vinden we de leeg gelubberde huiden van adders.
Aan de horizon rommelt de donder, het klinkt alsof er een leger tanks in aantocht is. Die associatie is niet zo gek. In verband met de terroristische aanslagen in het oosten van Mali door Al Quaida worden hier in de omgeving militairen voorbereid voor de strijd. Vorige week lagen er ineens militairen met grote schietapparaten op hun schouders in de bosjes langs de weg naar mijn huis. Ze waren aan het oefenen.
Ik heb geluk. Midden onder de oorverdovende symfonie van dierengeluiden zie ik ineens een ronde vuurbal met staart door de hemel suizen. Ik prevel mijn innige wensen voor de bloeiende toekomst van Here Bugu en val in een onrustige slaap. Ik wordt wakker omdat Tjakko aan mijn klamboe rukt. Het is dood en doodstil en dan breekt er een waanzinnig onweer los gepaard met enorme windvlagen en bliksem. De regen klettert als een dicht gordijn naar beneden en het is een hele kunst dekens, matras en klamboe in het donker over de smalle trap naar beneden te sleuren terwijl ik ook mijn inmiddels doorweekte pyjamabroek waar het elastiek van is uitgedroogd, omhoog moet houden. De temperatuur is inmiddels in 15 minuten drastisch gedaald. Sedou komt, gewikkeld in een plastic zeil en met een zaklamp door de glibberige modder om een nieuw bed voor me op te maken op het terras maar ook daar slaat de regen dwars door de muskietenhorren. Dan maar de slaapkamer waar de hitte van de dag nog hangt en de muggen rondzoemen. De volgende ochtend staat Here Bugu onder water en de zon begint weer opnieuw met het opwarmen tot de volgende onweersuitbarsting. Sedou gaat vandaag een regenpak kopen in Mopti, we vinden dat dat bij zijn werkuitrusting als gardien hoort.

Here Bugu na een regenbui

Carème
De vastentijd is weer aangebroken, de ramadan of hier carème genoemd. Het was nogal een gedoe want iedereen wacht op het nieuws van de imam die het eerst de maan gezien heeft. Net zoiets als het eerste kievietsei. Omdat het regentijd is en veelal bewolkt zijn de meningen van de imams verdeeld. Via radio en televisie wordt iedereen op de hoogte gehouden maar er brandde een strijd los over de vraag of de maan nou wel of niet gezien was, waar precies en door welke imam. Het gevolg was, dat van de werklui, die ’s morgens naar Here Bugu komen om aan de nieuwe ateliers te bouwen, de ene helft al was begonnen en de andere helft nog niet. En dat gold voor heel Mali.
Omdat ik zo nauw betrokken ben bij het wel en wee van de familie van Sedou maak ik de carème nu van dichtbij mee en begin de enorme waarde ervan ook te erkennen. Ik vond het hele vastengedoe in een land als Mali een aanslag op het leven. Mensen die toch al op de rand van het bestaan leven en voor hun gezondheid moeten vechten drinken en eten niet van zonsopgang tot zonsondergang. Het hele economisch leven wordt erdoor ontwricht, vrouwen moeten dubbel zo hard werken. Ze staan om 3 uur op om het eten voor te bereiden, daarna bidden, en dan begint hun gewone werkdag met eten maken voor de kinderen, naar de markt, huishouding enz. De werklui hier op het terrein doen zwaar lichamelijk werk, je ziet ze lijden.
Maar, in het sociale leven en het gezinsleven is het een heel bijzondere periode. Er ontstaat een tastbare saamhorigheid en mildheid. Iedereen weet van elkaar dat het moeilijk is en accepteert en ondersteunt elkaar. Aan het eind van de dag als de zon ondergaat geniet iedereen gezamenlijk van het breken van de vasten, van de eerste slok water en de dadel die gegeten wordt. Ook de nachtelijke maaltijd heeft een speciale stemming. Ik kan me heel goed voorstellen dat mensen hieraan gehecht zijn. Ze maken het mee vanaf hun kindertijd en het is een eer als je ook mee mag doen.

eerste slok bij zonsondergang

Oorlog in Dialangou
Een paar maanden geleden is een oude man overleden, de naaste medewerker van de chef. Zijn vrouwen en kinderen bleven achter in een lemen huisje, gebouwd met behulp van microkredieten. De man bleek nog een eerste vrouw met volwassen kinderen te hebben in de woestijn. Die hadden gehoord van zijn overlijden en kwamen naar Dialangou om het huis op te eisen. Ze begonnen de spullen en de vrouwen en kinderen eruit te gooien. Het geheel escaleerde want de bewoners van Dialangou kwamen hiertegen in opstand. Tenslotte werd Baba erbij geroepen nadat de burgemeester van Mopti niet thuis had gegeven. Baba is een bemiddelaar en nog nooit heb ik meegemaakt dat hij op scherp gaat. Maar deze keer kwam hij en zag dat de situatie gevaarlijk was. De messen, zwaarden en knuppels waren aan beide kanten in de aanslag. Hij belde zijn vriendjes bij de politie en vroeg ze onmiddellijk te komen en het conflict te stoppen desnoods door de vreemdelingen in de gevangenis te stoppen. Baba vertrok en hield vanaf Here Bugu, krom lopend van de maagpijn, voortdurend telefonisch contact met zijn politievrienden. Twee dagen duurden de onderhandelingen en toen vertrokken de vreemdelingen met de staart tussen de benen huiswaarts. De rust was weergekeerd en de volgende ochtend stond een groep Bella mannen langs de weg om Baba toe te juichen. Het is een bijzondere gebeurtenis omdat de Bella nooit inmenging van buitenaf willen, het is een opgejaagde groep, te vergelijken met zigeuners. Dat ze nu beschermd zijn door een officiële instantie als de politie is een grote stap voorwaarts in hun integratie.

overleg met de vrouwen

Nieuws van Here Bugu
Door een grote gift van een recyclingwinkel in Leidschendam zijn we hard bezig met het bouwen van een gebouw van 23 meter bij 6 meter waarin drie werkplaatsen komen, één voor houtbewerking, één voor metaalbewerking en een ruimte voor handvaardigheid, w.s. leerbewerking. In de ruimtes zal opleiding gecombineerd met productie gaan plaatsvinden.
Elke dag komt een werkploeg, stenen worden gebakken, muren gemetseld, ramen en deuren geplaatst.

de ateliers in aanbouw

De ezel is helemaal genezen van zijn verwondingen. En het vervolg: Elke veertien dagen is er op zondag een bijeenkomst van mannen uit de omgeving om over van alles en nog wat te praten wat het leven in dit gebied betreft. Elke keer komen er meer mannen en van de families waar geen man is mag de vrouw komen ( heel bijzonder). Tot mijn verbazing zeiden de meesten op de vraag waar ze woonden: Here Bugu. En nu blijkt dat de vaste bewoners (dus niet de Peulen die hier ongeveer 6 maanden per jaar bivakkeren) dit hele landbouwgebied hebben omgedoopt tot Here Bugu. Half november willen ze het grote slachtfeest, de Tabaksi, hier gezamenlijk vieren. Iedereen draagt bij aan de kosten. Dat wordt een feest met grote vuren en pannen, zang en dans. Kom het meemaken. Binnen een jaar is Here Bugu uitgegroeid tot een bekende en gewaardeerde plek. Ook een goed voorbeeld van integratie mede dankzij de enorme stuurmanskunst van Baba.

Christian plukt zijn favoriete, onbespoten blaadjes voor een heerlijke groentesaus

Nu de regentijd is begonnen is het plant en zaaitijd. Er is maïs gezaaid en pinda’s. Daarnaast staan er nu: bonen, basilicum, sinasappel- en citroenbomen, bananen, mango’s, papaja’s. guaves, verschillende bomen met medicinale bladeren, zoun zoun en gim gim ( vruchten die ik nog niet ken), grenadines en vele inheemse bloeiende planten en sierstruiken.
Over een jaar is het een grote groene schaduwtuin hier. Door de regen is het nu sowieso groen. Elke dag plukken we blaadjes waar een vitaminerijke groentesaus van gemaakt wordt.

Sedou plant

namassa of bananen

papaja

Er is een grote vijver in aanbouw voor viscultuur met huisjes eromheen voor eenden en ganzen. Er is een geit, een ezel, schapen ( nu in de brousse met een herder mee waar ze zich vol en rond eten). Een hele grote wens is flowforms aan de vijver voor de vitalisering van het water en vooral om iets moois hier neer te zetten naast al het praktische.

Sedou en de dierenarts ( voor oormerken en inentigen)in de buurt van Bandiagara (Dogon) waar de schapen verblijven

de herder

kindje bij de herders eet een sebe (vrucht die wij niet kennen)

In Dialangou lopen nog microkredieten en de initiatieven van de bevolking gaan gestaag door. We hebben een hele goede band met ze hetgeen bijzonder is voor de Bella.
De kookcursus heeft veel opgeleverd. De 20 vrouwen koken nu op zonne energie en met hooimanden wat ze veel geld en tijd bespaart. Bovendien verlicht het de taak van de vrouwen enorm tijdens de vastenmaand omdat ze het eten de avond tevoren kunnen voorbereiden en laten garen in de hooimand.

Zelf heb ik een zware periode achter de rug. Een wond aan mijn voet die niet overging, oververmoeidheid door het hete klamme klimaat, kleinere en grotere problemen met mensen in mijn omgeving, zorgen over de financiering. Dat neemt niet weg dat mijn enthousiasme en vastberadenheid over het hele project onverminderd groot is. Aan Sedou heb ik een hele trouwe bondgenoot, zijn enthousiasme en positiviteit is onweerstaanbaar. Hij weet alles van planten en dieren en komt me steeds weer roepen om me op de wonderen van de natuur te wijzen.
In september ben ik weer in Nederland, ik verheug me enorm al valt het afscheid hier ook moeilijk.

Twee grote kevers rollen een bal, inmiddels zo groot als een tennisbal, kilometers over de grond. De ene kever werkt, hij staat met zijn voorpoten op de grond en zijn achterpoten tegen de bal. Achteruitlopend duwt hij de bal vooruit. De andere kever slaapt en rolt om en op mee met de bal. Als de ene kever moe is maakt hij de andere wakker en wisselen ze om. Dit om te voorkomen dat wanneer ze allebei slapen een ander echtpaar er met de bal vandoor gaat. Als de bal te groot wordt duwen ze hem in een gat in de grond, leggen er eieren in en hebben voldoende voedsel om lang uit te rusten.

dit meisje werd zwaar mishandeld door haar pleegouders. Baba heeft haar opgevangen en de vader naar de politie gebracht. Hem hangt een straf boven het hoofd en het meisje is voorlopig bij Baba ondergebracht