Compassie.......een mooi voornemen voor 2014

Nederlandse militairen


In mijn dagelijks leven hier houd ik me niet zo bezig met de vraag of de Nederlandse militairen naar Mali moeten komen of niet.en de gemiddelde Malinees ook niet. De mensen zijn hier (op het platteland) bezig met overleven, elke dag weer en hebben daar een enorme klus aan. We kunnen ons niet goed voorstellen wat het betekent om dag in dag uit je kostje bij elkaar te moeten schrapen en te zorgen dat je gezin te eten heeft.
De internationale gemeenschap heeft zo zijn eigen redenen om hier naartoe te komen en dat weten de Malinesen ook heel goed. En als je niet goed oplet wordt je met je ezelkar of paardenwagen zo van de weg afgereden door een spiksplinternieuwe witte fourwheeldrive van Minusma of de UN.

De extreem armen zullen er niet beter van worden en de jihadisten hebben geduld. Zij kennen de bevolking, spreken hun taal, hebben geld en mengen zich onder de bevolking.
Over een paar jaar gaan de militairen weer weg en dan?


Compassie

Voordat ik naar Mali ging, vijf jaar geleden, logeerde ik een aantal weken in het boeddhistisch centrum van Thich Nath Han, de Vietnamese monnik die ooit door Martin Luther King werd voorgedragen voor de Nobelprijs voor de vrede.
Hij zegt dat compassie ( mededogen, erbarmen) het enige antwoord op terrorisme is.
Je zou zeggen dat hij het kan weten, hij heeft de Vietnamoorlog meegemaakt en kent het terrorisme.
Angst, woede en wanhoop vormen de basis van conflicten en agressie.


Ik ben er voor je
Compassie betekent dat je tegen de ander zegt: ik ben er voor je, ik weet dat je er bent, ik weet dat je lijd, vertel me waarom je zo lijd.
Wordt die vraag aan Afrika, aan de armen, aan de jihadisten gesteld? Durven we dat?
Durft het Westen dat?
Ik vind het niet makkelijk om die vraag te stellen. Die vraag stellen, onbevangen, zonder daarbij stiekem te denken aan de gevolgen die het antwoord voor me kan hebben.
Zoals:"misschien wil ik het antwoord niet weten, misschien wordt ik dan verlegen over mijn eigen verlangens, misschien moet ik zeggen dat ik niet kan helpen, misschien moet ik erover nadenken wat het betekent dat ik behoor tot de rijken der aarde, misschien kan ik het emotioneel niet aan, misschien slaap ik dan niet lekker meer".
Geloof me, ook ik, wonend tussen en met de extreem armen wordt er steeds mee geconfronteerd hoe moeilijk het is om die vraag te stellen.
Ik zeg dan: "Baba, we helpen deze mensen al, we kunnen niet iedereen helpen, ik zie de bodem van de kas".
Baba zegt dan: "we kunnen gaan zitten en luisteren, dat is al een heleboel en dan zien we verder".
Dus dat doen we en het gekke is: het levert heel veel moois op waar we op verder kunnen borduren.
De positieve uitstraling van Here Bugu komt hiervandaan.
Mensen willen dat er naar ze geluisterd wordt, dat willen wij ook.
Dat wil ik ook!

Liever toeristen
Uit de berichtgeving over Mali zou je denken dat hier achter elke struik een struikrover, jihadist, terrorist of bandiet zit. Het toerisme ligt al twee jaar plat. En het is juist het toerisme dat een deel van de arme bevolking op de been houdt. Maar dat niet alleen. Door het toerisme ontstaan ontmoetingen. Ontmoetingen met de prachtige mensen, de cultuur, de muziek. Dat geeft hoop, energie en beweging aan beide kanten.

Lieve mensen, kom naar Mali, wees niet bang, ga niet alleen rondreizen maar doe het met mensen die je kent en of die Mali goed kennen. Alle mensen die Here Bugu bezocht hebben schreven in het gastenboek dat Mali een onvergetelijke indruk op ze gemaakt heeft, dat de ontmoeting met deze mensen en deze cultuur ze verandert heeft.

Geef Afrika een kans, geef jezelf een kans, geef Mali een kans en laat je niet beetnemen door de eenzijdige beeldvorming in het Westen.
En opnieuw wensen wij vanuit Here Bugu iedereen een bevlogen en bewogen Nieuwjaar toe.............

Met een speciale dank dit keer van Adjoda, de chef van Dialangou

Mijn lievelings oude man, Adjoda, de  chef van Dialangou. Bella, vroeger dus een slaaf.
Bij het laatste bezoek, eergisteren,  nam hij mijn handen in zijn handen en zei: "Iwan, wil je de mensen in Nederland bedanken dat je hier bent!".
Bij deze.

Het licht schijnt in de duisternis... Kerst

                                     
Advent, Kerst?
Het is zo verschrikkelijk ver weg op Here Bugu zonder boom en kaarslicht, zonder lekker eten, zonder familie, zonder rode neus van de kou na het wandelen,
Of toch niet?

Als ik  naar de gebeurtenissen van de afgelopen weken, eigenlijk de afgelopen jaren kijk dan zijn we alsmaar bezig met licht, het vinden van licht.
Dat is toch de weg naar het Kerstfeest?
Here Bugu bevind zich letterlijk en figuurlijk in de duisternis van Afrika. We hebben geen elektriciteit van een elektriciteitsbedrijf. 's Avonds en 's nachts is het donker tot duister hier. We doen ons best "licht", dat zo vanzelfsprekend is voor iedereen gefinancierd en georganiseerd te krijgen. Met generatoren, met zonnepanelen, met windmolens. Dat kost veel geld. Maar dat is het niet alleen.

Zoals uit de verhalen blijkt groeit Here Bugu dwars door de moeilijkheden, door het duister, heen. De innerlijke kracht wordt sterker. Mensen die Here Bugu bezoeken ervaren dat onzichtbare maar tastbare "licht" dat hier hangt. Dat licht staat niet op het financiële jaaroverzicht, het is geschonken innerlijk licht.

Er schiet me een regel uit de bijbel te binnen die ik ooit ergens gehoord moet hebben:
"Er scheen licht in de duisternis en de duisternis heeft het niet begrepen".

Ik neem aan dat het hier gaat om innerlijk licht. Maar misschien ook wel om licht dat gekoppeld zit aan elektriciteit. Zou dat van toepassing kunnen zijn op Here Bugu?
We hebben namelijk een probleem met het zichtbare licht. Twee grote zware ijzeren generatoren hebben we al versleten. De onderdelen liggen verspreid. Generatoren die we lenen gaan stuk. Waarom? We weten het niet evenmin als de mecaniciens en kenners uit Europa. Drijfriemen breken, gietijzeren onderdelen breken doormidden, olie spuit, sleutels springen eraf en verwonden mensen, dynamo's stoppen, koolborstels vervuilen. We zijn overgestapt op zonnepanelen. Die zijn duur en kwetsbaar maar een zegen. Geen lawaai en mooie energie. Maar om voor heel Here Bugu een zonnepaneelsysteem op te zetten kost veel geld want de accu's en transformators moeten beschermd tegen de hitte, de spullen moeten vanwege de kwaliteit uit Europa komen.
Dus, nu is bij ons om 8 uur 's avonds de energie op, de accu's leeg. Daar doen we het mee.



Voor de toekomst moet er echter meer, we hebben elektriciteit nodig voor een airco voor mij in de ergste hitte, voor pompen, koelkasten ventilators, meer licht voor de avondschool.
Dus we zullen moeten uitvinden hoe we dat doen.



Afgelopen vrijdag zijn Baba en ik naar Bamako vertrokken om hier een grote professionele generator te kopen, een zogenaamde "groupe". Onderweg hebben we een ernstig auto ongeluk gekregen. De auto is van de weg geraakt, in een slip gekomen, aan de andere kant van de weg de greppel ingedoken waar we zijdelings over de kop gingen. We zijn er allebei zonder kleerscheuren afgekomen en toen de auto door omstanders rechtop werd gezet en de deuren geopend konden we gewoon uitstappen. Tijdens het hele gebeuren was er veel "licht" om ons heen.
Inmiddels zijn we in Bamako. De schade aan de auto valt mee en wordt gerepareerd.



Ondanks alle lastigheden van de afgelopen tijd is er bij Baba en mij geen moment van twijfel over de toekomst. We gaan gewoon door. Het licht op Here Bugu zal steeds sterker gaan schijnen ook als "de duisternis" het niet begrijpt.
We voelen ons daarbij gesteund door een grote groep mensen die geloven in onze manier van werken, en die ons steunen in het bouwen aan een gemeenschapsvorm die kan stralen als een ster.
Bij deze willen we jullie uit de grond van ons hart  bedanken voor jullie steun en vertrouwen. (Soms is dat niet  persoonlijk mogelijk  omdat ik de emailadressen niet ken.) Zonder jullie gaat het niet.

We wensen iedereen "licht" toe op zijn pad door het leven. Licht dat ons helpt bij alle grote problemen waar we met zijn allen voor staan.


namens alle medewerkers van Here Bugu:
 Baba en Yvonne

Stichting Rondom Baba heeft zonnepaneellampen "waka waka" ingekocht die we cadeau doen aan de arme gezinnen om ons heen en in Dialangou die betrokken zijn bij Here Bugu. Deze mensen hebben voor het eerst licht vanaf zes uur in hun hut.

het monster, 1 van de ontmantelde generatoren

We hebben bezoek gehad van Aart van de Heide, een kritische journalist die o.a. schrijft voor Afrikanieuws. In de hele discussie over Mali en ontwikkelingssamenwerking vind ik het belangrijk dat deze kant van het verhaal ook gehoord wordt. Hij heeft recentelijk 3 artikelen geschreven over Mali. In het laatste refereert hij ook aan zijn bezoek aan Here Bugu.
http://www.afrikanieuws.nl/de-tweede-ronde-van-de-parlementsverkiezingen-in-mali-en-een-bezoek-aan-here-bougou/

Ik ben uitgenodigd voor een gesprek in het programma 'Radio 1 Vandaag' op woensdag 1 januari om te praten over Mali en o.a. de komst van de militairen.

Ik ben een man en Here Bugu gaat op reis

Muzelvrouw

Er wordt hier wel eens aan me gevraagd of het niet tijd wordt dat ik me bekeer tot de Islam. Dan zeg ik: "Als de vrouwen vooraan mogen zitten bij het bidden of op zijn minst tussen de mannen dan wil ik er wel over denken om een muzelvrouw te worden".

Hoofdschuddend kijken ze me aan, een hopeloos geval, iemand die er niets van begrijpt. Niets van het verschil tussen mannen en vrouwen. Want:
Mannen zijn zwak, ze laten zich verleiden door vrouwen, daar kunnen ze niets aan doen, dat is hun wezen, zo zijn ze geschapen. Als de man wil bidden met vrouwen heeft hij een probleem omdat hij afgeleid kan worden door de verleidelijke vrouwenbillen.
Vrouwen daarentegen zijn sterk, ze verleiden, ze kunnen de mannen helemaal gek maken, dat is hun wezen, zo zijn ze geschapen, ze kunnen er niets aan doen en daarom moeten ze een plaats achteraan hebben of liever nog in een aparte ruimte.
Als ik ze vertel dat ik bij het bidden zelf wel bepalen kan of ik me wil laten afleiden of niet, in mijn geval door mooie mannenbillen, en vraag waarom zij zich zo afhankelijk maken van de vrouw raken ze helemaal in de war.
"Als de vrouw intelligenter wordt dan de man is dat een teken dat het einde van de wereld nabij is" verzekeren ze me.


Vrouwen zijn gevaarlijk
Het is een beetje verwarrend. Ik heb mijn hele leven van mooie mannenbillen gehouden en heb daar ook best wat verleidingskunsten voor over als ik dat nodig vind.
Zo zou ik me dus bijvoorbeeld kunnen voorstellen dat ik probeer te bidden en ineens een paar hele mooie billen zie. Dat ik de volgende keer zou zorgen dat ik daarvan in de buurt kom te zitten. Dat ik zou doen alsof ik bid maar me volledig zou concentreren op die billen zo sterk dat er een vibratie zou ontstaan. Dat ik er van zou genieten als de eigenaar van de betreffende billen uit zijn concentratie zou raken. Alleen dat al zou een gevoel van bevrediging, van triomf geven: het is  gelukt! Soms heb je dat als vrouw nodig, toch?
Het klopt dus wat die mannen hier zeggen, vrouwen zijn gevaarlijk voor ze.
Maar het feit dat ik kan kiezen maakt het nog vele malen onheilspellender want dat betekent dat  de vrouw de keuze heeft om te verleiden, te leiden of om te veroveren, kortom dat ze intelligent is geworden. Dat is het einde van de wereld want waar is dan de plaats van de man?

Terug naar Here Bugu
De zondag na het "incident" was dus heel sereen met af en toe wat mensen die op bezoek kwamen om het verhaal te horen, ons te "feliciteren" of hun waardering uit te spreken.

monsieur le gouverneur, de buurman peul

Maandagochtend komen de dagloners en vinden tot hun verbazing geen verslagen stemming maar een energieke nieuwe energie. De kinderen lopen te stralen als sterren, Sedou had het werk van Abou overgenomen, die nog niet kon werken vanwege zijn verwondingen, Kaziem was thuisgebleven van school en kreeg uitleg van Abou over het werk, iedereen was behulpzaam voor elkaar kortom er hing, voor het eerst op de lange weg naar gemeenschapsvorming, een "wij-gevoel".

Ik ben een man
We komen bij elkaar voor de maandagochtendvergadering.
Ik constateer dat Sali en Ada de onderwijzeres, de twee vrouwen van Here Bugu er niet bij zijn. Dat constateer ik al jaren maar er wordt steeds gezegd dat Sali aan het eten koken is en Ada voor de klas staat en ik heb me daarmee laten sussen. Nu niet dus en ik zeg dat ik niet wil beginnen als de vrouwen er niet bij zijn.

Eén van de 18 mannen legt uit dat de vrouwen er niet bij kunnen zijn omdat ze vrouw zijn en de structuur van de vergadering of de structuur van de vrouwen dan eerst veranderd moet worden.

"Wat???????", "EN IK DAN" roep ik uit, "ik ben toch ook een vrouw".  En als uit één mond klinkt het: "neeeee,  jij bent een man".

Voer voor psychologen en ook aanknopingspunt voor heel veel interessante en opbouwende gesprekken die hierop volgden maar daarover later.

Survival
Al voordat ik naar Nederland ging had ik beloofd dat we een bedrijfsuitje zouden organiseren als
de ergste problemen in Mali achter de rug zouden zijn. Baba en ik hadden het als verrassing georganiseerd voor de vrijdag en zaterdag na "het incident", alsof het zo moest zijn. We besloten het door te laten gaan. Twee dagen in een pinasse (grote, gemotoriseerde houten kano) naar het Lac Debo, daar kamperen op de zandoever en de volgende dag terug. Als echte toeristen dus in een pinasse met echte tenten. Met 20 mannen, een kokkin, de onderwijzeres, Baba en ik. Toen de eigenaar van de boten met wie we altijd zaken doen hoorde dat het om een bedrijfsuitje ging wilde hijzelf de kapitein zijn en nam nog twee bootsjongens mee.
Baba had het goed geregeld. Er is nog geen toeristenverkeer mogelijk op de Niger richting het noorden. Er is bewaking van leger, gendarme, politie. Maar hij had papieren met officiële stempels dat Stichting Rondom Baba een toeristentrip van 2 dagen mocht maken met 1 blanke aan boord.

                                            

En daar gaan we dan, om zeven uur 's morgens worden alle deelnemers opgepikt. Een zooitje ongeregeld met bij elkaar gezochte warme kleren, bivakmutsen en dekens. Verschillende etnische groeperingen, religies (van radicaal tot soefi, katholiek en protestant), leeftijden en politieke voorkeuren (het is verkiezingstijd). Allemaal nerveus voor een reis over het water naar het Lac Debo waar de krokodillen wonen en de nijlpaarden maar vooral ook de watergeesten.

Baba overlegd aan de oever met het leger over onze doorgang. Hun commentaar is dat de regio nog niet 100% onder controle is en dat ze goed op de blanke moeten letten. Het gevolg daarvan is dat ik aan de wal zelfs niet alleen kan plassen.

zodra de boot van wal steekt wordt Allah luid en duidelijk om bescherming gevraagd, ik geloof wel 50 maal

kennis is macht, als je weet dat een boot technisch zo gebouwd is  dat hij blijft drijven........
maar ja, dat geloofde ik vroeger ook niet als ik met 3 kleine kinderen met storm op de waddenzee dobberde

ik "Allah" vrolijk mee

onderweg de prachtige kleine moddermoskeetjes

Mamman (vaste kokkin bij evenementen) en Ada de onderwijzeres toveren op de houtskoolcomforts  heerlijke maaltijden o.a. met de verrukkelijke vissen die we onderweg bij de vissers kopen

er is een doos met spelletjes mee. Mens erger je niet, roller ball,  allerlei concentratie spelletjes. maar we spelen ook groepsspelen met ritmisch klappen e.d. voor het eerst ben ik geen "patron" maar deel van de groep en we hebben ongelooflijk plezier samen

"Sedou in gesprek met Tjakko". Elk moment dat we bereik hebben belt sedou met thuis.

Here Bugu achterlaten was geen kleinigheid.  Een buurman, een oud medewerker en de oude gouverneur nemen de honneurs waar en slapen ook op Here Bugu. Alle dieren voederen, de planten bewateren en de honden. Tjakko weigert te eten als Sedou en ik er niet zijn en blijft 2 dagen op zijn matras liggen.

onderweg wordt vis gekocht en ik eet de meest verrukkelijke gefrituurde karper  en gerookte meerval

we bouwen ons kamp op. jammer genoeg heb ik er geen foto's van. ik was te druk met instructies en tenslotte was het donker. we maakten een groot kampvuur en de avond werd gevuld met verhalen en anekdotes.

                       

's morgens wordt ik om vijf uur gewekt door het "alllah" geroep. ik ben zo geïrriteerd dat ik de tent uitsluip en 100 meter verder ga zitten genieten van de zonsopkomst. Natuurlijk paniek als ik verdwenen blijk te zijn. Jihadisten? Ontvoering?
Daarna een vrolijk gesprek bij de resten van het kampvuur van de avond ervoor over de luidruchtigheid van de Islam.
Over het hele terrein liggen de weggeworpen plastic waterzakjes. Ik verwijt ze dat ze alsmaar bidden en ondertussen de aarde bevuilen. Duurzaam toerisme is nog een hele opgaaf voor de lokale bevolking.
rechts Baba in koloniale klederdracht

En dan gaan we weer op weg. voordat we de terugweg aanvaarden eerst een tochtje over Lac debo met aan de randen de vele kreken met rietkragen.

dan gebeurt wat gevreesd werd, we verdwalen op Lac Debo in de vele kreken, De angst slaat toe en het is vooral Sedou die de gemoederen op stang jaagt met zijn verhalen over geesten en nooit meer terugkomen

Na verloop van tijd, en vooral Sedou in zijn kraag gevat te hebben begint de terugreis.

de rest van de reis verloopt met veel plezier

als we onderweg weer moeten stoppen voor de zoveelste gebeden vermaak ik me met de kinderen van een Bozo dorp

tot slot de jonge beauty's van Here Bugu op het dak.

De reis eindigde middernacht na een spannende tocht door het donker tussen de vissersboten die 's nachts op de rivier hun netten uitgooien. 

Na drie dagen wordt er nog steeds over gesproken. Niet alleen op Here Bugu maar ook in Mopti. De mensen onderweg, langs de oever van de Niger gingen helemaal uit hun dak als ze mij zagen. Een blanke! "Komen de blanken terug?" schreeuwden ze over het water. Dat is nu ook het gesprek in Mopti. Een blanke ging de rivier op.

Een kanttekening: Dat ik dit gedaan heb betekent nog niet dat toeristen deze tocht kunnen maken. Ik hoop dat dat duidelijk is uit het verhaal. Het betekent hopen we wel dat in de nabije toekomst dat weer mogelijk wordt.

Tot slot: deze reis was een geweldige ervaring en alles bij elkaar een nieuwe fase voor Here Bugu.

Ik ben ongelooflijk dankbaar voor alles wat er gebeurt is.

Een bloedbad en de kapitale kracht van geluk

Mijn blog voor vandaag, The day after, deel II, stond klaar om te publiceren. 

Het gaat beter met mij. De temperatuur is gezakt, ik ben mijn huis aan het schoonmaken en schilderen. Een teken dat ik aan het aankomen ben.

Een blog over de mooie dingen van Here Bugu, vol met foto’s. 

En toen gebeurde er gisteren iets dat Here Bugu en de idealen waar Here Bugu voor staat op zijn grondvesten deed schudden.

Toen het gisteravond allemaal achter de rug was dacht ik nog dat ik gewoon de mooie, blije blog zou plaatsen. Ik was bang dat wanneer ik zou vertellen wat er gebeurt is mensen hun vertrouwen in ons werk op Here Bugu wel eens zouden kunnen verliezen. Dat ze zouden zeggen: “zie je wel, dit is een onmogelijke opgave”.

Maar nu is het de volgende ochtend. Bij het ontbijt lees ik op internet een columm van Bas Heine naar aanleiding van het overlijden van Mandela:

“Als Mandela werkelijk een voorbeeld voor ons allen is, dan is er ergens iets wanhopig misgegaan………

Naast ontzag klinkt in de loftuitingen onmiskenbaar weemoed door, alsof met de man ook iets anders verloren gaat. Alsof tegelijk met de 95-jarige Zuid-Afrikaan een heel wereldbeeld ten grave wordt gedragen.

Welk wereldbeeld? De overtuiging dat je mensen hun onderlinge geschillen kan laten overstijgen door een beroep te doen op hun gedeelde menselijkheid, de notie dat diepe wonden alleen kunnen helen door verzoening en vergiffenis, het geloof, kortom, in het goede in de mens (wat iets anders is dan het geloof dat de mens goed is). Je kunt inderdaad niet beweren dat dit gedachtegoed bezig is aan een triomftocht over de wereld.”

Dit had ik nodig om de opgebouwde spanning van gisteren te breken, om te huilen en om te besluiten op te schrijven wat er gebeurde.

Om 10 uur ‘s morgens sta ik in mijn huis op de ladder de muren te witten. Sedou heeft me zojuist geholpen de lange ladder te plaatsen. Hij maakt nog een hengsel om de emmer aan op te hangen en vertrekt om op de motor naar de markt te gaan.

Even later hoor ik aanhoudend hysterisch gehuil van Kaziem, het tienjarig zoontje van Sedou uit de richting van de nieuwe schommel komen.

Dat doet Kaziem wel vaker. Hij provoceert andere kinderen of de knechten en als hij dan een tik krijgt brult hij dat het een lieve lust is om te kijken of zijn vader of moeder ingrijpt. Sali en Sedou zijn daar niet eensgezind in. De vraag of zij ingrijpen hangt van hun eigenbelang af en of zij daarmee een boodschap aan de ander kunnen afgeven.
Dit keer is er meer aan de hand want het brullen houdt aan en ook de andere kinderen beginnen te schreeuwen.

Ik kom van de ladder en loop met de kwast nog in mijn hand het terrein op. Bij de schommel zie ik een vechtende kluwen mannen, daarnaast Sali met een hevig bloedende hand en de schreeuwende kinderen om dit alles heen.
Als ik dichterbij kom zie ik dat het Sedou is die over de grond rolt met Abou, één van de knechten. Boven hen staat Idrissa, ook een knecht (maar tevens de zoon van Sedou), met een van haat vertrokken gezicht en een bebloede machete (een scherp soort zwaard van 65 cm., een moordwapen) in zijn hand klaar om in te hakken op de nek van Abou die bovenop ligt.

Ik aarzel geen seconde, ga ertussen staan, haal mijn arm uit om de zwaaiende arm van Idrissa te breken, hij doet een stap naar achter en ik maak van de gelegenheid gebruik om de machete uit zijn hand te wringen. Ik schreeuw zo hard ik kan herhaaldelijk de naam van Sedou, pak hem bij de capuchon van zijn winterjas en trek zo hard ik kan.

Ik kan niet vertellen hoe verschrikkelijk kwaad ik op dat moment ben.

Aboe huilt en is door het dolle heen maar de grote Morre komt aanlopen en ontfermt zich over hem.
Sedou blijft roepen: “ik vermoord hem, ik vermoord hem”. Ik geef Sedou nog net geen draai om zijn oren maar ga pal voor hem staan en schreeuw dat hij nu stopt of het is afgelopen met Here Bugu. Daarop zakt hij op de grond en blijft met zijn hoofd in zijn armen zitten. De kinderen krijsen nu met zijn vijven uit volle borst en Sali staat daar maar met haar hand in de lucht. Ondertussen zie ik dat Abou zwaar gewond is. Hij heeft een houw van de machete onder zijn knie, tot op het bot, twee houwen over zijn rug en bloedt als een rund.
Met de machete nog steeds in mijn hand geef ik orders. Morre en Abou naar mijn huis, Sedou en familie bij hun eigen huis. Ik zie dat er ondertussen gealarmeerde buren en kinderen het terrein oplopen en zwaai dat ze weggaan en geef opdracht de poorten te sluiten.
Dan hoor ik godzijdank het geluid van de Kanari die het terrein oprijdt, Baba en Hamza stappen uit.
De twee gewonden kunnen niet naar het grote ziekenhuis zegt Baba want dan wordt er meteen proces verbaal gemaakt en krijgen we een lange nasleep. Dus Hamza vertrekt met de gewonde Sali naar de kleine katholieke ziekenpost en ik ontferm me voorlopig met snelverbanden over Abou. Hij is helemaal overstuur. Baba belt Christiaan, onze verpleger die vaak beter is dan een dokter en die komt direct en heeft injecties tegen tetanus en hechtmateriaal bij zich.
Baba belt ook de andere mensen van de “cercle confidentiel” de “vertrouwenskring”van Here Bugu die we 2 jaar geleden hebben opgezet, bij elkaar 9 vrijwilligers uit de omgeving van Here Bugu en uit alle lagen van de bevolking.
Ze komen allemaal direct.
Baba en ik hebben geen woorden nodig in dit soort situaties om van elkaar te weten wat we willen. Het gebeurde gebruiken om te transformeren naar een positieve nieuwe inzet om verder te komen. In de herinnering van alle betrokkenen moet deze gebeurtenis voortleven vanwege de manier waarop we het hebben opgelost en niet vanwege de afschuwelijke gebeurtenis zelf.

Als we niet meteen ingrijpen verliezen we die mogelijkheid en is de kans groot dat de messen geslepen worden. Iedere partij zal zijn familie en vrienden te hulp roepen om zijn familielid/ vriend te wreken. Dit is Afrika .
Maar als we het goed doen dan kan dit het sociale systeem van Here Bugu versterken.
Als de gewonden gehecht, verzorgd en gewassen zijn komen we met zijn allen bij elkaar in de Salle de Jip.
Ik ben onder de indruk hoe het gaat, een oude traditie treedt hier in werking. Iedere betrokkene doet zijn verhaal. Er wordt geluisterd en nooit onderbroken. Dan spreken één voor één de “getuigen”, de negen leden, hun oordeel uit.
Niemand wordt gespaard en wat me vooral verrast is dat iedereen zegt dat het probleem voor een deel bij Sali ligt, waar ik het mee eens ben.

Van de Here Bugu groep is zij degene die uit is op haar eigen gewin. Baba en ik hebben altijd geprobeerd haar erbij te betrekken maar ze manipuleert tussen de kinderen en Sedou, tussen de kinderen en de knechten, en de kinderen en mij.

Sedou zit daardoor vaak klem als verantwoordelijke voor Here Bugu enerzijds en als vader van zijn gezin anderzijds.

In dit geval heeft  Abou, de knecht, een klap verkocht aan Kaziem, het zoontje, omdat deze hem uitschold voor zijn ziekte (hij heeft epilepsie). 

Abou zorgt voor de vruchtenbomen en verzamelt de vruchten voor verkoop op de markt. Sali wil ook vruchten en geeft Kaziem opdracht ze stiekem te verzamelen. Abou verbied dat en Kaziem scheldt hem uit. 

Na de klap krijst Kaziem hartverscheurend en Sali geeft Sedou opdracht in te grijpen. 

Dit patroon herhaalde zich al dagen en Abou heeft dat niet onder stoelen of banken gestoken waardoor hij de verhouding Sali/Sedou op scherp heeft gezet.  

Dus deze keer krijgt Sedou een waas voor zijn ogen, pakt zijn machete onder zijn kussen vandaan, rent op Abou af en brengt de eerste slagen toe. Idrissa zijn zoon ziet het gevaar en weet de machete uit zijn handen te trekken maar verwond daarbij Sali met een diepe houw in haar rechterhand. Sedou springt bovenop Abou voor een vuistgevecht maar dreigt te verliezen. Idrissa voelt zich verplicht zijn vader te verdedigen en wil Abou neerslaan, een slag in de nek die fataal was geweest.

Nu we weten wat er gebeurt is en iedereen zijn oordeel heeft uitgesproken worden er afspraken gemaakt. 

Diarra stelt voor dat Sedou een tweede vrouw krijgt om de eerste in toom te houden. Dat wordt afgestemd. Maar uiteindelijk worden er rollen verdeeld. Buurvrouw Ina, een kei van een vrouw, neemt Sali onder haar hoede voor “heropvoeding”, Diarra gaat Sedou begeleiden en Sedou krijgt de opdracht meer met zijn zoon op te trekken, Idrissa en Abou sluiten vrede. Er wordt afgesproken dat er niet over het incident geroddeld wordt.

Tenslotte spreekt iedere betrokkene in het conflict ook nog zijn eigen aandeel in het conflict uit en vraagt hij de de anderen hem te helpen om dit een volgende keer te vermijden. Alleen Sali kan dit niet omdat zij geen idee heeft over haar manipulerende gedrag.

De zitting wordt opgeheven.

Dan staat de dominee met een delegatie van de protestantse gemeente voor de poort. (Abou is hier lid van). Zij hebben van het incident gehoord en komen verhaal halen. Zij vertrekken gerustgesteld na een gesprek over bidden en liefde en een rondleiding over Here Bugu.

Dan komt een groep jongeren en daarna de buren. We staan ze allemaal te woord.

En dan is het de beurt aan de kinderen. Baba en ik praten met de kinderen over wat er gebeurt is. Ik geef ze papier en kleurpotloden om een mooie tekening te maken en stuur ze langs Abou om hun excuses aan te bieden (ze hebben allemaal gepest).

We besluiten de dag met een mooie film in de bioscoop (gelukkig heb ik Willem die een enorm reservoir aan films heeft waaruit ik mag putten zo nu en dan).

Zondagochtend worden de gewonden door Christian opnieuw verzorgd. 

Er hangt een aparte stemming op Here Bugu, zacht en verlegen. Sedou komt zijn excuus aanbieden en we praten over zijn jeugd in de Dogon waar geweld altijd beantwoord wordt met geweld (vooral tussen Peulen en Dogonnais) en vooral over zijn geweldadige en machtige vader. Ik zeg hem dat ik blij ben dat hij nooit een geweer heeft gekregen en dat de machete voorlopig bij mij blijft. Als er dieven komen ‘s nachts moet hij de hulp van de knechten inroepen en mag hij geen geweld gebruiken om Here Bugu te verdedigen.

Als dit nog een keer gebeurt kan ik hem niet meer helpen al zou ik het willen, dan zal hij moeten vertrekken.

Ik word bij de put geroepen, er is een eend in gevallen die op 20 meter diepte dobbert. Als ik terugkom staat er een bos bloemen op mijn tafel van de kinderen met hun tekeningen:

Tot slot vond ik vanochtend dit:

"De kapitale kracht van geluk"

"Een Braziliaanse topondernemer werd schatrijk door zijn werknemers gelukkig te maken met vertrouwen, openheid en liefde.”

Ik neem aan dat schatrijk hier slaat op geld.

Het zou mooi zijn als Here Bugu ooit schatrijk wordt maar zelfs zonder eigen geld, met de steun en het vertrouwen van velen, zijn we vandaag in ieder geval rijk.

waarom?

vanwege het volgende:

"De overtuiging dat je mensen hun onderlinge geschillen kan laten overstijgen door een beroep te doen op hun gedeelde menselijkheid, de notie dat diepe wonden alleen kunnen helen door verzoening en vergiffenis, het geloof, kortom, in het goede in de mens (wat iets anders is dan het geloof dat de mens goed is).'

met dank aan Nelson Mandela

volgende blog:15 december