Sjors en Sjimmie

Toen ik nog les gaf op Hogeschool Helicon in voordrachtskunst en stemgebruik deed ik wel eens de volgende oefening met studenten. Gedurende 15 minuten loop je door de ruimte. Daarbij raak je voorwerpen aan of wijst ze aan en geeft ze hardop een andere naam. Tegen een tafel zeg je bijvoorbeeld: dit is een bloem. Tegen een lamp: dit is een fiets enzovoort. Je moet het goed overtuigd doen. Na 15 minuten of wat langer sluit je even je ogen en dan kijk je rond.

dit is een bloem

Voor een kort moment zie je de wereld als nieuw, helder, fris  en met scherpe contouren.

Wat er gebeurt is, is dat je het begrip even losgekoppeld hebt van het voorwerp en daardoor onbelast waarneemt. Je bent als het ware voor een kort moment weer nieuw op de wereld en onbevangen.

Ik ontdekte dat het geen ongevaarlijke oefening is. Enkele studenten raakten totaal de kluts kwijt. Wanneer je  gevoel van welbevinden in hoge mate gekoppeld is aan begrip en voorstelling en in veel mindere mate aan waarneming en contact met je eigen lichaam kun je door deze oefening nogal gedesorienteerd raken.

Het begint in de kindertijd bij het leren van een taal. Impliciet wordt je wereldbeeld gevormd door de woorden waarmee de dingen benoemd worden. Het is een verschil of je bloem zegt tegen een bloem, of fleur, blume, flower of fileri. Of je boom zegt, arbre of tree tegen bomen. Of je tegen een vlinder papillon zegt of firifirini. Of je "ik" zegt of "I".  Dik of belebelebela.

Naast de taal zijn de vele beelden waarmee je volgestopt wordt. Met welke beelden zijn wij opgegroeid en met welke beelden de kinderen van nu? Zit er schoonheid in of cynisme, werkelijkheid of karikatuur. Mogen we zelf de wereld inkleuren of worden we voorgeprogrammeerd?

In dit kader realiseerde ik mij de plaatjes over zwarte mensen uit mijn jeugd. Ik was verslingerd aan Sjors en Sjimmie en Kuifje. (Donald Duck mocht ik om de een of andere reden niet lezen). Wel de volkenkundige boeken van mijn vader over negers met houten bordjes in hun onderlip en botjes door hun neus.

Sjors en Sjimmie

Kuifje in Aftika

Later kwamen daar andere beelden bij: slavenhandel, kolonisatie en ontwikkelingshulp.

een slavenschip op weg naar Nederland

Ook Malinezen hebben zo hun beelden van "blanken" die diep in het bewustzijn verankerd zijn. Ze zijn rijk, ze hebben macht, ze weten alles beter en hebben altijd gelijk, ze huilen snel, hebben altijd haast, ze zijn schrikachtig en respectloos om maar een paar noemen.

Voor ontwikkeling is nodig dat je bereid bent  om " je wikkel eraf te halen", te ont wikkelen. De wikkel waarin je ingepakt zit en die de bril is geworden waar doorheen je naar de wereld kijkt los te durven laten.

Als je kippig bent en je bril afzet is eerst alles wazig. En heel langzaam ga je nieuwe contouren onderscheiden, nieuwe kleuren en nuances zien. 

Voor ontwikkeling  moet ik bereid zijn mijn oordelen over het leven los te laten, mijn oordelen over mezelf en over anderen te laten vallen. En ervoor zorgen dat ik me niet meteen vastklamp aan nieuwe.

Op Here Bugu  is elke keer opnieuw de vraag aan de orde:  wat verstaan wij, samen, onder ontwikkeling en niet wat is het westerse/ malinese  plaatje van  ontwikkeling.
En, dat moet ik erbij zeggen: we doen ons best maar het is niet makkelijk.

Vaak wordt ons de vraag gesteld hoeveel mensen er betrokken zijn, hoeveel putten geslagen, gebouwen gebouwd, kinderen op school. We tellen en meten regelmatig, In ieder geval meer dan duizend mensen, meer dan 7 gebouwen, 2 putten, meer dan 40 kinderen op school. We tellen de inkomsten en de uitgaven, we meten de opbrengsten.

Tellen en meten zijn belangrijke instrumenten om een beeld te krijgen. Maar om "ontwikkeling" te meten heb je andere instrumenten nodig. Kippige ogen, vertrouwen, een helder hoofd, een liefdevol hart.........

In voorbereiding op het  Kerstfeest  dat ik hier vaak alleen gevierd heb, heb ik mezelf de laatste jaren  oprecht de vraag durven stellen wat ik nodig heb voor een Kerstgevoel, voor een mooi Kerstfeest.
Ik herinner me nogal wat Kerstfeesten waarbij ik van te voren zo hard bezig was met "op wikkelen" dat op het moment supreme" de "ont wikkeling" niet wilde komen.

Wat hebben we nodig om een Kerstfeest een  Kerstfeest te laten zijn?

Wat hebben we nodig om gelukkig te zijn?

Kanaga  uit de Dogon. De echte betekenis van het woord Kanaga ligt bij de Hogon, de spriritueel leider in de Dogon, en er zijn verschillende uitleggen.
Volgens Sedou zegt de eerste:dit is mijn territorium
                       zegt de tweede: het leven is zacht
                          zegt de derde: we doen alles samen. 

Ik wens iedereen, overal, in welke omstandigheid dan ook,  een mooie voorbereiding
op de Kerst toe en vrede in je hart.
We danken  iedereen die meehelpt Here Bugu te realiseren en mensen nieuwe kansen te geven uit de grond van ons hart.
yvonne